تِلْكَ ءَايَٰتُ ٱلْكِتَٰبِ ٱلْمُبِينِ ﴿٢﴾
ئهو سوورهته چهندین ئایهته له ئایهتهکانی قورئانی ئاشکرا و ڕوون
لَعَلَّكَ بَٰخِعٌۭ نَّفْسَكَ أَلَّا يَكُونُواْ مُؤْمِنِينَ ﴿٣﴾
ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم خهریکیت له داخ و خهفهتدا خۆت دهفهوتێنیت کاتێک دهبینیت خوانهناسان باوهڕناهێنن.
إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ ءَايَةًۭ فَظَلَّتْ أَعْنَٰقُهُمْ لَهَا خَٰضِعِينَ ﴿٤﴾
خۆ ئهگهر بمانهوێت موعجیزهیهکیان له ئاسمانهوه بۆ دابهزێنین ئهوسا بهردهوام گهردنیان بۆی ملکهچ و زهلیل دهبێت
وَمَا يَأْتِيهِم مِّن ذِكْرٍۢ مِّنَ ٱلرَّحْمَٰنِ مُحْدَثٍ إِلَّا كَانُواْ عَنْهُ مُعْرِضِينَ ﴿٥﴾
هیچ یاد خستنهوه و ئامۆژگاریهکی گۆیا له خوای میهرهبانهوه بۆیان نههاتووه، پشتیان تێ نهکردبێت و سهرپێچیان لێ نهکردبێت.
فَقَدْ كَذَّبُواْ فَسَيَأْتِيهِمْ أَنۢبَٰٓؤُاْ مَا كَانُواْ بِهِۦ يَسْتَهْزِءُونَ ﴿٦﴾
بێگومان ئهوانه (بهرنامهی ئێمهیان) بهدرۆ زانی، له ئایندهیهکی نزیکدا ههواڵی ههموو ئهو سهرهنجامهیان پێ دهگات، که گاڵتهیان پێ دهکرد.
أَوَلَمْ يَرَوْاْ إِلَى ٱلْأَرْضِ كَمْ أَنۢبَتْنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوْجٍۢ كَرِيمٍ ﴿٧﴾
ئایا سهرنجی زهوییان نهداوه و لێی ورد نهبونهتهوه، چهندهها جووت گژوگیاو ڕووهکی به نرخی ههموو جۆرو و ڕازاوهمان تێدا ڕواندووه.
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٨﴾
به ڕاستی ئا لهوهدا بهڵگه و نیشانهی (بههێز ههیه لهسهر دهسهڵاتی خوای پهروهردگار) کهچی زۆربهیان باوهڕدار نهبوون.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلْعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ﴿٩﴾
بهڕاستی ههر پهروهردگاری تۆ (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم، ئهی ئیماندار) باڵا دهسته (بهسهر بێ باوهڕاندا) بهسۆز و میهرهبانیشه (به ئیمانداران).
وَإِذْ نَادَىٰ رَبُّكَ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱئْتِ ٱلْقَوْمَ ٱلظَّٰلِمِينَ ﴿١٠﴾
(بیریان بخهرهوه) کاتێک پهروهردگارت (له لاپاڵی کێوی طوردا) فهرمانیدا به موسا که بچۆ بۆ لای قهومی ستهمکار و ستهم پیشه...
قَوْمَ فِرْعَوْنَ ۚ أَلَا يَتَّقُونَ ﴿١١﴾
که قهومی فیرعهونه... وه پێیان بڵێت: ئایا له خوا ناترسن؟ پارێزکار نابن؟
قَالَ رَبِّ إِنِّىٓ أَخَافُ أَن يُكَذِّبُونِ ﴿١٢﴾
موسا وتی: پهروهردگارا، بێگومان من دهترسم بڕوام پێ نهکهن..
وَيَضِيقُ صَدْرِى وَلَا يَنطَلِقُ لِسَانِى فَأَرْسِلْ إِلَىٰ هَٰرُونَ ﴿١٣﴾
تهنگه نهفهس وسینه نهنگیش ببم و زمانم پاراو نهبێت، بهڵکو پهیام بۆ هارونی براشم بنێرێت (تا هاوکاریم بکات و یاریدهدهرم بێت)...
وَلَهُمْ عَلَىَّ ذَنۢبٌۭ فَأَخَافُ أَن يَقْتُلُونِ ﴿١٤﴾
تۆڵهی تاوانێکیشان وا بهسهرمهوه (کاتێک به ههڵه قبطیهکهم کوشت) بۆیه دهترسم بمکوژنهوه...
قَالَ كَلَّا ۖ فَٱذْهَبَا بِـَٔايَٰتِنَآ ۖ إِنَّا مَعَكُم مُّسْتَمِعُونَ ﴿١٥﴾
خوا فهرمووی: نهخێر (ناتوانن بتکوژن)، کهواته بڕۆن ههردووکتان هاوڕێ لهگهڵ موعجیزهکانماندا، ئێمه بهڕاستی لهگهڵتانداین و چاودێرو گوێگرین...
فَأْتِيَا فِرْعَوْنَ فَقُولَآ إِنَّا رَسُولُ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٦﴾
بچن بۆ لای فیرعهون و بڵێن: ئێمه بهڕاستی ههردووکمان نێردراوی پهروهردگاری جیهانیانین
أَنْ أَرْسِلْ مَعَنَا بَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ﴿١٧﴾
داوات لێ دهکهین که دهستبهرداری نهوهی ئیسرائیل ببیت و ئازادیان بکهیت با لهگهڵ ئێمهدا بن...
قَالَ أَلَمْ نُرَبِّكَ فِينَا وَلِيدًۭا وَلَبِثْتَ فِينَا مِنْ عُمُرِكَ سِنِينَ ﴿١٨﴾
کاتێک موسا و هاروون پهیامی خوایان گهیاند، فیرعهون به موسای وت: (ئهمه پاداشتی پیاوهتییه) ئایا ئێمه به منداڵی به خێومان نهکردیت؟ چهندهها ساڵی تهمهنت لهناوماندا نهبردهسهر؟...
وَفَعَلْتَ فَعْلَتَكَ ٱلَّتِى فَعَلْتَ وَأَنتَ مِنَ ٱلْكَٰفِرِينَ ﴿١٩﴾
ئهوهشت کرد که کردت (مهبهست کوشتنی قبطیهکهیه) دیاره که تۆ له ڕیزی ئهو کهسانهدایت که ناشکورن و پاداشتی پیاوهتی نازانن...
قَالَ فَعَلْتُهَآ إِذًۭا وَأَنَا۠ مِنَ ٱلضَّآلِّينَ ﴿٢٠﴾
موسا وتی: ئهو کاته ئهوهمکرد، له نهزانهکان بووم، (نهمدهزانی بهوه دهمرێت)...
فَفَرَرْتُ مِنكُمْ لَمَّا خِفْتُكُمْ فَوَهَبَ لِى رَبِّى حُكْمًۭا وَجَعَلَنِى مِنَ ٱلْمُرْسَلِينَ ﴿٢١﴾
ئینجا ئهوه بوو له دهست ئێوه ههڵاتم کاتێک ترسام (لهسهر کوشتنی ههڵه بمکوژنهوه)، ئیتر پهروهردگارم دانایی پێبهخشیووم و کردوومی به یهکێک له پێغهمبهران.
وَتِلْكَ نِعْمَةٌۭ تَمُنُّهَا عَلَىَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ﴿٢٢﴾
جا ئهوه نازو نیعمهته منهتم بهسهردا دهکهیت که تۆ نهوهی ئیسرائیلت کردۆته بهندهی خۆت و زهلیلت کردوون؟ (چونکه بههۆی ستهمی تۆوه من له ماڵی ئێوهدا بهخێوکرام).
قَالَ فِرْعَوْنُ وَمَا رَبُّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿٢٣﴾
ئینجا فیرعهوون وتی: باشه، پهروهردگاری جیهانهکان چییه و کێیه؟...
قَالَ رَبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَآ ۖ إِن كُنتُم مُّوقِنِينَ ﴿٢٤﴾
موسا وتی: ئهو پهروهردگاره، بهدیهێنهری ههموو ئاسمانهکان و زهویهو ههرچیش وا له نێوانیاندایه ئهگهر ئێوه بڕوا دهکهن و دڵنیا دهبن.
قَالَ لِمَنْ حَوْلَهُۥٓ أَلَا تَسْتَمِعُونَ ﴿٢٥﴾
(فیرعهون به له خۆبایی بوونێکهوه) بهوانهی دهوروبهری وت: ئهوه گوێ ناگرن چی دهڵێت.
قَالَ رَبُّكُمْ وَرَبُّ ءَابَآئِكُمُ ٱلْأَوَّلِينَ ﴿٢٦﴾
(موسا ڕووی کرده خهڵکهکه) وتی: پهروهردگاری من پهروهردگاری ئێوهش و پهروهردگاری باو باپیرانی دێرینیشتانه.
قَالَ إِنَّ رَسُولَكُمُ ٱلَّذِىٓ أُرْسِلَ إِلَيْكُمْ لَمَجْنُونٌۭ ﴿٢٧﴾
فیرعهون (به گاڵته پێکردنهوه) وتی: به ڕاستی (وا دیاره) ئهو پێغهمبهرهی بۆ ئێوه ڕهوانه کراوه شێته!!
قَالَ رَبُّ ٱلْمَشْرِقِ وَٱلْمَغْرِبِ وَمَا بَيْنَهُمَآ ۖ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ ﴿٢٨﴾
موسا وتی: پهروهردگاری خۆرههڵات و خۆرئاواو ههموو ئهو شتانهشه کهوا له نێوانیاندایه ئهگهر عهقڵ و بیروهۆشتان بخهنه کار!!
قَالَ لَئِنِ ٱتَّخَذْتَ إِلَٰهًا غَيْرِى لَأَجْعَلَنَّكَ مِنَ ٱلْمَسْجُونِينَ ﴿٢٩﴾
فیرعهون سوێندی خوارد و وتی: ئهگهر جگه له من کهسێکی تر بکهیته خوای خۆت و فهرمانبهرداری بیت، دهتخهمه ڕیزی بهندکراوهکانهوه و زیندانیت دهکهم...
قَالَ أَوَلَوْ جِئْتُكَ بِشَىْءٍۢ مُّبِينٍۢ ﴿٣٠﴾
موسا وتی: باشه، ئهگهر بهڵگه و شتێکی ئاشکرات پیشان بدهم (لهسهر ڕاستگۆیی خۆم ههر بهندم دهکهیت)...
قَالَ فَأْتِ بِهِۦٓ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ﴿٣١﴾
فیرعهون وتی: ئادهی بزانم چیت پێ دهکرێت ئهنجامی بده ئهگهر ڕاست دهکهیت!!...
فَأَلْقَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِىَ ثُعْبَانٌۭ مُّبِينٌۭ ﴿٣٢﴾
ئهویش گۆچانهکهی فڕێدا، دهستبهجێ بوو به ههژدیهایهکی گهورهی ئاشکرا (فیرعهون و دار و دهستهی تۆقان)!!...
وَنَزَعَ يَدَهُۥ فَإِذَا هِىَ بَيْضَآءُ لِلنَّٰظِرِينَ ﴿٣٣﴾
دهستیشی (خسته بن باڵی) و دهریهێنا خێرا بوو به (کافوری) سپی و دهدرهوشایهوه له بهر چاوی تهماشاکاران!!...
قَالَ لِلْمَلَإِ حَوْلَهُۥٓ إِنَّ هَٰذَا لَسَٰحِرٌ عَلِيمٌۭ ﴿٣٤﴾
فیرعهون (هیچی بۆ نهمایهوه) به دانیشتوانی دهوروبهری خۆی وت: ئهم (فرستادهیه) جاودووگهرێکی زاناو شارهزایه!!...
يُرِيدُ أَن يُخْرِجَكُم مِّنْ أَرْضِكُم بِسِحْرِهِۦ فَمَاذَا تَأْمُرُونَ ﴿٣٥﴾
دهیهوێت لهسهر زهوی خۆتان دهرتان بکات به هۆی جادوهکهیهوه، فهرمانتان به چییه؟ (چی بکهین باشه تا سنورێکی بۆ دابنێین).
قَالُوٓاْ أَرْجِهْ وَأَخَاهُ وَٱبْعَثْ فِى ٱلْمَدَآئِنِ حَٰشِرِينَ ﴿٣٦﴾
دارو دهستهی فیرعهون وتیان: مۆڵهتێک بده به موساو براکهی، فهرمانیش بنێره بۆ کاربهدهستانی ههموو شارهکان تا خهڵکی کۆبکهنهوه و له پیلانهکه ئاگاداریاین بکهین!!...
يَأْتُوكَ بِكُلِّ سَحَّارٍ عَلِيمٍۢ ﴿٣٧﴾
بۆ ئهوهی فهرمانبهران ههرچی جادووگهری شارهزا ههیه بۆت بهێنن...
فَجُمِعَ ٱلسَّحَرَةُ لِمِيقَٰتِ يَوْمٍۢ مَّعْلُومٍۢ ﴿٣٨﴾
سهرهنجام جادوگهران له ڕۆژێکی دیاریکراو و کاتێکی دیاریکراودا کۆکرانهوه...
وَقِيلَ لِلنَّاسِ هَلْ أَنتُم مُّجْتَمِعُونَ ﴿٣٩﴾
پاشان به خهڵکی وترا: ئایا (بۆ دیتنی ئهم دیمهن و شانۆیه) کۆنابنهوه؟!...
لَعَلَّنَا نَتَّبِعُ ٱلسَّحَرَةَ إِن كَانُواْ هُمُ ٱلْغَٰلِبِينَ ﴿٤٠﴾
بۆ ئهوهی شوێنی جادووگهران بکهوین ئهگهر ئهوان سهرکهوتن و بردیانهوه!...
فَلَمَّا جَآءَ ٱلسَّحَرَةُ قَالُواْ لِفِرْعَوْنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجْرًا إِن كُنَّا نَحْنُ ٱلْغَٰلِبِينَ ﴿٤١﴾
کاتێک جادووگهران هاتن بۆ لای فیرعهون، وتیان: ئایا پاداشتمان دهبێت ئهگهر ئێمه سهرکهوتین و بردمانهوه؟!
قَالَ نَعَمْ وَإِنَّكُمْ إِذًۭا لَّمِنَ ٱلْمُقَرَّبِينَ ﴿٤٢﴾
فیرعهون وتی: بهڵێ بێگومان ئێوه لهو کاتهدا سهرهڕای ئهوه له نزیکانی من دهبن...
قَالَ لَهُم مُّوسَىٰٓ أَلْقُواْ مَآ أَنتُم مُّلْقُونَ ﴿٤٣﴾
(پاشان له ڕۆژ و کاتی دیاریکراودا) موسا به جادووگهرانی وت: چیتان پێیه فڕێی بدهن و چیتان له دهست دێت درێغی مهکهن؟!
فَأَلْقَوْاْ حِبَالَهُمْ وَعِصِيَّهُمْ وَقَالُواْ بِعِزَّةِ فِرْعَوْنَ إِنَّا لَنَحْنُ ٱلْغَٰلِبُونَ ﴿٤٤﴾
ئهوانیش ههرچی پهت و گوریس و دارو گۆچانیان ههیه فڕێیاندا و وتیان: به یارمهتی و دهسهڵاتی فیرعهون، بێگومان ههر ئێمه سهردهکهوین و ههر ئێمه دهیبهینهوه.
فَأَلْقَىٰ مُوسَىٰ عَصَاهُ فَإِذَا هِىَ تَلْقَفُ مَا يَأْفِكُونَ ﴿٤٥﴾
ئینجا موسا عهساکهی فڕێدا، ههرچی درۆ و دهلهسه و گوریس و داریان ههبوو، ههر ههمووی ههڵلووشی و له ناوی برد.
فَأُلْقِىَ ٱلسَّحَرَةُ سَٰجِدِينَ ﴿٤٦﴾
ئهوسا ئیتر ههموو جادووگهران، خران به ڕووداو سوژدهیان برد بۆ خوا...
قَالُوٓاْ ءَامَنَّا بِرَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿٤٧﴾
وتیان: ئێمه باوهڕمان هێناوه به پهروهردگاری جیهانهکان.
قَالَ ءَامَنتُمْ لَهُۥ قَبْلَ أَنْ ءَاذَنَ لَكُمْ ۖ إِنَّهُۥ لَكَبِيرُكُمُ ٱلَّذِى عَلَّمَكُمُ ٱلسِّحْرَ فَلَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ۚ لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُم مِّنْ خِلَٰفٍۢ وَلَأُصَلِّبَنَّكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٤٩﴾
فیرعهون وتی: ههروا باوهڕتان پێ هێنا پێش ئهوهی مۆڵهتتان بدهم بێگومان ئهم جادووگهره، گهورهکهتانه، که فێری جادووگهری کردوون، خۆتان دهبیننهوه، دهبێت دهست قاچتان به پێچهوانهوه بقرتێنم و ههمووتان له جاچ بدهم.
قَالُواْ لَا ضَيْرَ ۖ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا مُنقَلِبُونَ ﴿٥٠﴾
جادووگهرانی ئهوسا و ئیماندارانی ئێستا، بێ ترس وتیان: هیچ زهرهرو زیانی بۆمان نابێت (له ههڕهشه ناترسین) چونکه ئێمه دڵنیاین که بۆ لای پهروهردگارمان دهگهڕێینهوه.
إِنَّا نَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لَنَا رَبُّنَا خَطَٰيَٰنَآ أَن كُنَّآ أَوَّلَ ٱلْمُؤْمِنِينَ ﴿٥١﴾
ئێمه به ڕاستی بهتهماین و ئومێدهوارین که پهروهردگارمان له گوناههکانمان خۆش ببێت ههر بهوهی یهکهم دهستهین له ئیمانداران (چاوپۆشی له ڕابووردووی ناپهسهندمان دهکات).
۞ وَأَوْحَيْنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنْ أَسْرِ بِعِبَادِىٓ إِنَّكُم مُّتَّبَعُونَ ﴿٥٢﴾
(دوای ساڵهها) وهحیمان نارد بۆ موسا (ئیتر وڵات بهجێ بهێڵێت) شهوڕهویی بکه به بهندهکانم و دڵنیاش بن که (دوژمنان) شوێنتان دهکهون...
فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِى ٱلْمَدَآئِنِ حَٰشِرِينَ ﴿٥٣﴾
فیرعهون (که ههواڵی زانی) ناردی بۆ شارهکان که هێز کۆبکهنهوه و (نهیهڵن نهوهی ئیسرائیل کۆچ بکهن)...
إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ لَشِرْذِمَةٌۭ قَلِيلُونَ ﴿٥٤﴾
(جاڕی داو وتی) بێگومان ئهوانه دهستهیهکی کهمن و زوو باڵبهستیان دهکهین...
وَإِنَّهُمْ لَنَا لَغَآئِظُونَ ﴿٥٥﴾
به ڕاستی ئهوانه سهرکهشییان کردووه و ئێمهیان تووڕه کردووه...
وَإِنَّا لَجَمِيعٌ حَٰذِرُونَ ﴿٥٦﴾
(خهمتان نهبێت) بێگومان ئێمه ههموومان بێدارو ئاگادارین (له نهخشهیان)...
فَأَخْرَجْنَٰهُم مِّن جَنَّٰتٍۢ وَعُيُونٍۢ ﴿٥٧﴾
ئینجا ئێمه (بهو شێوهیه فیرعهون ودارو دهستهیمان) دهرهێنا له ناو باخ و باخات و کانیاوهکان...
كَذَٰلِكَ وَأَوْرَثْنَٰهَا بَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ﴿٥٩﴾
نهوهی ئیسرائیلمان کرد به خاوهنی (زۆربهی) ماڵ و سامانیان...
فَأَتْبَعُوهُم مُّشْرِقِينَ ﴿٦٠﴾
ئهوسا (فیرعهون و دارو دهستهی) شوێنیان کهوتن، لهگهڵ خۆرههڵاتندا پێیان گهیشتن...
فَلَمَّا تَرَٰٓءَا ٱلْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَٰبُ مُوسَىٰٓ إِنَّا لَمُدْرَكُونَ ﴿٦١﴾
کاتێک ههردوولا یهکتریان بهدی کرد، یارانی موسا وتیان: بهڕاستی پێمانگهیشتن و ئێمه تیا چووین.
قَالَ كَلَّآ ۖ إِنَّ مَعِىَ رَبِّى سَيَهْدِينِ ﴿٦٢﴾
موسا وتی: نهخێر، وا نیه، من بهڕاستی پهروهردگارم لهگهڵدایهو ڕێنموویم دهکات (بۆ ڕزگاری و سهرفرازی)
فَأَوْحَيْنَآ إِلَىٰ مُوسَىٰٓ أَنِ ٱضْرِب بِّعَصَاكَ ٱلْبَحْرَ ۖ فَٱنفَلَقَ فَكَانَ كُلُّ فِرْقٍۢ كَٱلطَّوْدِ ٱلْعَظِيمِ ﴿٦٣﴾
ئهوسا ئێمه وهحیمان نارد بۆ موسا که: به عهساکهت بماڵه به دهریاکهدا، (ههر که ئهو کارهی کرد) دهریا شهق بوو و ههر ڕێگه و شهقامێکی دهوره درا به شهپۆلی گهورهی ئاو، که وهک کێوی گهوره و مهزن وابوو (ئاوهکه ههڵدرایهوه دوانزه کۆڵانی بۆ دوانزه تایهفهکهی نهوهی ئیسرائیل دروست کردو به نێوانیاندا پهڕینهوه)...
وَأَنجَيْنَا مُوسَىٰ وَمَن مَّعَهُۥٓ أَجْمَعِينَ ﴿٦٥﴾
موسا و ههموو ئهوانهش لهگهڵیدا بوون ڕزگارمان بوو...
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٦٧﴾
تهماشای ئایهتی 8، 9 بکه.
وَٱتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ إِبْرَٰهِيمَ ﴿٦٩﴾
ههروهها بهسهرهات وههواڵی ئیبراهیم بۆ ئهو خهڵکه باس بکه.
إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِۦ مَا تَعْبُدُونَ ﴿٧٠﴾
کاتێک به باوکی و به قهومهکهی وت: باشه، ئهوه ئێوه چی دهپهرستن؟!
قَالُواْ نَعْبُدُ أَصْنَامًۭا فَنَظَلُّ لَهَا عَٰكِفِينَ ﴿٧١﴾
وتیان (ئاشکرایه) ئێمه کۆمهڵێ بت دهپهرستین و بهردهوام دهورو خولیان دهدهین.
قَالَ هَلْ يَسْمَعُونَكُمْ إِذْ تَدْعُونَ ﴿٧٢﴾
ئیبراهیم وتی: ئایا کاتێک که هاناو هاواریان بۆ دهبهن و دوعا و نزا دهکهن، گوێیان له ئاهو ناڵه و داخوازیهکانتان ههیه؟!...
أَوْ يَنفَعُونَكُمْ أَوْ يَضُرُّونَ ﴿٧٣﴾
یاخود دهتوانن ئهوانه قازانجێک یان زیانێکتان پێبگهیهنن؟...
قَالُواْ بَلْ وَجَدْنَآ ءَابَآءَنَا كَذَٰلِكَ يَفْعَلُونَ ﴿٧٤﴾
بت پهرستان وتیان: (ئێمه ئهوه نازانین) باو باپیرانمان بینیوه ئاوایان کردووه (ئێمهش وا دهکهین)...
قَالَ أَفَرَءَيْتُم مَّا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ ﴿٧٥﴾
ئیبراهیم وتی: باشه ئاخر ئێوه نابینن چی دهپهرستن (کهی ئهو شتانه شایستهی پهرستنن)...
أَنتُمْ وَءَابَآؤُكُمُ ٱلْأَقْدَمُونَ ﴿٧٦﴾
به ڕاستی ئێوهش و باو باپیرانی دێرینیشتان (به ههڵهدا چوون)...
فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّۭ لِّىٓ إِلَّا رَبَّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿٧٧﴾
بێگومان ههموو ئهوانه دوژمنی منن، به دوژمنی خۆمیان دهزانم جگه له پهروهردگاری جیهانهکان...
ٱلَّذِى خَلَقَنِى فَهُوَ يَهْدِينِ ﴿٧٨﴾
ئهوهی دروستی کردووم ههر ئهو ڕێنموییم دهکات (بۆ بهختهوهری ههردوو جیهان)...
وَٱلَّذِى هُوَ يُطْعِمُنِى وَيَسْقِينِ ﴿٧٩﴾
ئهو زاتهش خۆی خۆراکم پێ دهبهخشێت و تینویهتیم دهشکێنێت...
وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ ﴿٨٠﴾
کاتێکیش که نهخۆش دهکهوم، ئهوه ههر ئهو چارهسهرم دهکات و شیفام بۆ دهنێرێت...
وَٱلَّذِى يُمِيتُنِى ثُمَّ يُحْيِينِ ﴿٨١﴾
ههر ئهویش دهممرێنێت و لهوهودواش زیندووم دهکاتهوه...
وَٱلَّذِىٓ أَطْمَعُ أَن يَغْفِرَ لِى خَطِيٓـَٔتِى يَوْمَ ٱلدِّينِ ﴿٨٢﴾
ههر ئهوه ئومێدم پێیهتی که له گوناهم خۆش ببێت له ڕۆژی قیامهتدا...
رَبِّ هَبْ لِى حُكْمًۭا وَأَلْحِقْنِى بِٱلصَّٰلِحِينَ ﴿٨٣﴾
(ئینجا ئیبراهیم نزای کردو وتی) پهروهردگارا: زانیاری ودانایی و دهسهڵاتی تهواوم پێ ببهخشه و پهیوهستم بکه به چاکهکارانهوه.
وَٱجْعَل لِّى لِسَانَ صِدْقٍۢ فِى ٱلْءَاخِرِينَ ﴿٨٤﴾
پهروهردگارا؛ یادی خێرم با لهسهر زاری نهوهکانی داهاتوودا بمێنێت.
وَٱجْعَلْنِى مِن وَرَثَةِ جَنَّةِ ٱلنَّعِيمِ ﴿٨٥﴾
بمگێڕه له ئهو کهسهناش که بهههشتی پڕ له نازو نیعمهت بهدهست دههێنن و دهبنه خاوهنی.
وَٱغْفِرْ لِأَبِىٓ إِنَّهُۥ كَانَ مِنَ ٱلضَّآلِّينَ ﴿٨٦﴾
له باوکیشم خۆش ببه بهڕاستی ئهو له ڕیزی گومڕاکاندا بوو (دیاره هێشتا لێی نا ئومێد نهبووه)
وَلَا تُخْزِنِى يَوْمَ يُبْعَثُونَ ﴿٨٧﴾
له ڕۆژی زیندوو بوونهوهی ئهو خهڵكهدا شهرمهزارو خهجاڵهتم مهکه.
يَوْمَ لَا يَنفَعُ مَالٌۭ وَلَا بَنُونَ ﴿٨٨﴾
ئهو ڕۆژهی نه ماڵ سوود دهبهخشێت و (فریای ئادهمیزاد دهکهوێت) نه منداڵ و نهوه.
إِلَّا مَنْ أَتَى ٱللَّهَ بِقَلْبٍۢ سَلِيمٍۢ ﴿٨٩﴾
مهگهر کهسێک به دڵ و دهروونی پاک و بێگهردو پڕ له ئیمان، به خزمهت پهروهردگار گهیشتبێت.
وَأُزْلِفَتِ ٱلْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ ﴿٩٠﴾
ئهو کاته، بهههشت له چاکهکاران و خواناسان نزیک کراوهتهوه.
وَقِيلَ لَهُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ تَعْبُدُونَ ﴿٩٢﴾
پێشیان دهوترێ: له کوێن ئهوانهی دهتانپهرست؟...
مِن دُونِ ٱللَّهِ هَلْ يَنصُرُونَكُمْ أَوْ يَنتَصِرُونَ ﴿٩٣﴾
له جیاتی خوا، ئایا یارمهتی ئێوهیان پێ دهدرێت یان فریای خۆیان دهکهون؟
فَكُبْكِبُواْ فِيهَا هُمْ وَٱلْغَاوُۥنَ ﴿٩٤﴾
ئینجا ههموویان به پاڵهپهستۆو توندو تیژییهوه، بتهکان و گومڕاکان بهسهر ڕوودا فڕێ دهدرێنه ناو ئاگری دۆزهخهوه...
وَجُنُودُ إِبْلِيسَ أَجْمَعُونَ ﴿٩٥﴾
(هاوڕێ لهگهڵ) ههر ههموو سهربازان و دهست و پێوهندی شهیتاندا.
قَالُواْ وَهُمْ فِيهَا يَخْتَصِمُونَ ﴿٩٦﴾
(بت پهرستان: به بتهکان و پهرستراوهکانیان) دهڵێن: به ڕق و کینهوه، له کاتێکدا که ئاژاوهو کێشه دهگێڕن له دۆزهخدا...
تَٱللَّهِ إِن كُنَّا لَفِى ضَلَٰلٍۢ مُّبِينٍ ﴿٩٧﴾
سوێند به خوا به ڕاستی ئێمه له گومڕاییهکی ئاشکرادا دهژیاین...
إِذْ نُسَوِّيكُم بِرَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿٩٨﴾
کاتێک که ئێوهمان دهبرده ڕیزی پهروهردگاری جیهانیانهوه و یهکسانمان دهکردن لهگهڵیدا...
وَمَآ أَضَلَّنَآ إِلَّا ٱلْمُجْرِمُونَ ﴿٩٩﴾
ئێمه کهس گومڕای نهکردین تهنها گوناهکار و تاوانبارهکان نهبێت...
فَلَوْ أَنَّ لَنَا كَرَّةًۭ فَنَكُونَ مِنَ ٱلْمُؤْمِنِينَ ﴿١٠٢﴾
جا خۆزگه جارێکی تر مۆڵهتمان بدرایه و (بگهڕاینهوه بۆ دنیا) و به هۆی ئهوهوه بچینه ڕیزی ئیماندارانهوه.
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿١٠٣﴾
سهرنجی ئایهتی 8 - 9 بده.
كَذَّبَتْ قَوْمُ نُوحٍ ٱلْمُرْسَلِينَ ﴿١٠٥﴾
قهومی - نوح - یش بهرنامهی ههر ههموو پێغهمبهرانیان به درۆ زانی.
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ نُوحٌ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٠٦﴾
کاتێک - نوح - ی برایان پێی وتن: باشه، ئهوه ئێوه له خوا ناترسن، پارێزکار نابن؟!
وَمَآ أَسْـَٔلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِىَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٠٩﴾
من داوای هیچ جۆره پاداشتێکتان لێ ناکهم لهسهری، من تهنها پاداشتی خۆم له پهروهردگاری جیهانهکان دهخوازم.
۞ قَالُوٓاْ أَنُؤْمِنُ لَكَ وَٱتَّبَعَكَ ٱلْأَرْذَلُونَ ﴿١١١﴾
ههندێک له دهمدارانی قهوموکهی) وتیان: ئێمه چۆن باوهڕ له بهر خاتری تۆ بهێنین، له کاتێکدا که کهسانی ههژارو داماو شوێنت کهوتوون.
قَالَ وَمَا عِلْمِى بِمَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ ﴿١١٢﴾
نوح وتی: جا من چوزانم، ئهوان چ کارو کردهوهیهکیان ئهنجامدهدا (من بانگم کردن بۆ ئیمان و بڕوایان هێناوه).
إِنْ حِسَابُهُمْ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّى ۖ لَوْ تَشْعُرُونَ ﴿١١٣﴾
حساب و پرسینهوهیان تهنها لهسهر پهروهردگاری منهو لهسهر کهسی تر نییه، ئهگهر ههست و هۆشیاریتان ههیه...
إِنْ أَنَا۠ إِلَّا نَذِيرٌۭ مُّبِينٌۭ ﴿١١٥﴾
بهڵکو من تهنها بێدارکهرهوهیهکی ئاشکرا نهبێت هیچی تر نیم...
قَالُواْ لَئِن لَّمْ تَنتَهِ يَٰنُوحُ لَتَكُونَنَّ مِنَ ٱلْمَرْجُومِينَ ﴿١١٦﴾
(ئهوسا دهسهڵاتداران) وتیان: ئهی نوح ئهگهر کۆڵ نهدهیت و کۆتای بهم باسانه نههێنیت، بهڕاستی له ڕهجم کراوان دهبیت و (بهرد بارانت دهکهین).
قَالَ رَبِّ إِنَّ قَوْمِى كَذَّبُونِ ﴿١١٧﴾
(نوح سکاڵای کردو) وتی: پهروهردگارا بهڕاستی قهومهکهم بڕوایان پێنهکردم.
فَٱفْتَحْ بَيْنِى وَبَيْنَهُمْ فَتْحًۭا وَنَجِّنِى وَمَن مَّعِىَ مِنَ ٱلْمُؤْمِنِينَ ﴿١١٨﴾
کهواته داواکارم سهرکهوتنم پێببهخشیت بهسهریاندا و دهروم لێ بکهیتهوه و خۆم و ئیماندارانی یاوهریشم ڕزگار بکهیت.
فَأَنجَيْنَٰهُ وَمَن مَّعَهُۥ فِى ٱلْفُلْكِ ٱلْمَشْحُونِ ﴿١١٩﴾
ئهوسا ئێمه) خۆی و ههرچی لهگهڵیدا بوون ڕزگارمان کرد له کهشتیه بارههڵگرهکهدا.
ثُمَّ أَغْرَقْنَا بَعْدُ ٱلْبَاقِينَ ﴿١٢٠﴾
پاشان دوای ئهوان ههرچی مایهوه (لهخهڵکه گومڕاکه) نوقمی ئاوی زریانهکهمان کرد.
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿١٢١﴾
سهرنجی ئایهتی 8 - 9 بده.
كَذَّبَتْ عَادٌ ٱلْمُرْسَلِينَ ﴿١٢٣﴾
قهومی عادیش بهرنامهی ههر ههموو پێغهمبهرانیان به درۆزانی.
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ هُودٌ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٢٤﴾
کاتێک (هود)ی پێغهمبهری برایان پێی وتن: باشه، ئێوه له خوا ناترسن، پارێزکار نابن.
وَمَآ أَسْـَٔلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِىَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٢٧﴾
سهرنجی ئایهتی 109 بده...
أَتَبْنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ ءَايَةًۭ تَعْبَثُونَ ﴿١٢٨﴾
ئایا ئێوه له ههموو شوێنێکی بڵندو سازگاردا کۆشک و تهلار دروست دهکهن و خۆتان سهرگهرمی کهیف و شادی دهکهن؟! (ئایا بۆ ئهوه دروست کراون؟)...
وَتَتَّخِذُونَ مَصَانِعَ لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ ﴿١٢٩﴾
ههر خهریکی دروستکردنی کارگهو کارخانهن و به ئومێدی ئهوهن ههمیشه بژین و نهمرن...
وَإِذَا بَطَشْتُم بَطَشْتُمْ جَبَّارِينَ ﴿١٣٠﴾
کاتێک پهلامار دهدهن، به شێوهیهکی زۆر دڵ ڕهق و دڕندانه پهلامار دهدهن دهست دهوهشێنن!...
وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِىٓ أَمَدَّكُم بِمَا تَعْلَمُونَ ﴿١٣٢﴾
لهو زاته بترسن که خۆتان دهزانن چی پێبهخشیوون...
إِنِّىٓ أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍۢ ﴿١٣٥﴾
بهڕاستی من دهترسم له ڕۆژێکی زۆر سهختدا بهڵایهکی گهوره یهخهتان پێ بگرێت...
قَالُواْ سَوَآءٌ عَلَيْنَآ أَوَعَظْتَ أَمْ لَمْ تَكُن مِّنَ ٱلْوَٰعِظِينَ ﴿١٣٦﴾
(ستهمکاران) وتیان: چوونیهکه بهلای ئێمهوه ئامۆژگاری کردبێت یانهتکردبێت؟!...
إِنْ هَٰذَآ إِلَّا خُلُقُ ٱلْأَوَّلِينَ ﴿١٣٧﴾
ئهم بیر و باوهڕهی ئێمه ههمانه ڕهوشتی پێشینانمانهو هیچی تر.
وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ ﴿١٣٨﴾
(ئێمه بڕوا ناکهین که وهک تۆ دهڵێیت) له سزادراوان وئازاردراوان بین.
فَكَذَّبُوهُ فَأَهْلَكْنَٰهُمْ ۗ إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿١٣٩﴾
ئهوان بڕوایان پێنهکرد، ئێمهش لهناومان بردن، بهڕاستی له بهسهرهاتیاندا بهڵگه و نیشانهو عیبرهت ههیه، ههرچهنده زۆربهشیان باوهڕدار نهبوون.
وَإِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ ٱلْعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ ﴿١٤٠﴾
بهڕاستی پهروهردگاری تۆ (ئهی محمد صلی الله علیه وسلم، ئهی ئیماندار) باڵا دهسته (بهسهر بێ باوهڕاندا) و بهسۆزو میهرهبانه (به ئیمانداران).
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ صَٰلِحٌ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٤٢﴾
کاتێک صالحی برایان پێی وتن: باشه ئهوه ئێوه له خوا ناترسن، پارێزکار نابن؟
وَمَآ أَسْـَٔلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِىَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٤٥﴾
له 109 دا مانا کراوه.
أَتُتْرَكُونَ فِى مَا هَٰهُنَآ ءَامِنِينَ ﴿١٤٦﴾
ئایا وادهزانن ههروا ئالێرهدا به خۆشی و ئاسوودهیی دههێلرێنهوه (ژیانتان کۆتای نایهت)؟.
وَزُرُوعٍۢ وَنَخْلٍۢ طَلْعُهَا هَضِيمٌۭ ﴿١٤٨﴾
له ناو بێستان و دارخورمادا که خورمای نهرم و ناسک و بهتام دهگرێت؟!!
وَتَنْحِتُونَ مِنَ ٱلْجِبَالِ بُيُوتًۭا فَٰرِهِينَ ﴿١٤٩﴾
(ههروهها بۆتان دهلوێت) ماڵو شوێنی خۆش له چیاکان دابتاشن و به جوانی دروستی بکهن و بهخۆشی تیایدا کهشخه بکهن؟!
وَلَا تُطِيعُوٓاْ أَمْرَ ٱلْمُسْرِفِينَ ﴿١٥١﴾
به فهرمانی موسریف وله سنوور دهرچووهکان ههڵس وکهوت مهکهن...
ٱلَّذِينَ يُفْسِدُونَ فِى ٱلْأَرْضِ وَلَا يُصْلِحُونَ ﴿١٥٢﴾
ئهوانهی که تۆوی فهسادو تاوان له زهویدا دهچێنن و ههرگیز چاکسازی ناکهن.
قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلْمُسَحَّرِينَ ﴿١٥٣﴾
خوانهناسان وتیان: وادیاره تۆ بهڕاستی لهوانهی که فێڵ و جادووت لێکراوه!!
مَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٌۭ مِّثْلُنَا فَأْتِ بِـَٔايَةٍ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ﴿١٥٤﴾
تۆ جگه لهوهی که ههر بهشهرێکی وهک ئێمه، هیچی تر نیت، بهڵگهیهکمان نیشان بده ئهگهر له ڕاستگۆیانیت؟!
قَالَ هَٰذِهِۦ نَاقَةٌۭ لَّهَا شِرْبٌۭ وَلَكُمْ شِرْبُ يَوْمٍۢ مَّعْلُومٍۢ ﴿١٥٥﴾
جا خوای به توانا حوشترێکی بۆ بهدیهێنان، تا دهمکوتیان بکات و بیانویان ببڕێت)، ئینجا _ صالح_ پێغهمبهر پێی وتن: ئهمه وشترێکهو موعجیزهیهکه دهبێت ڕۆژێک ئاو تهنها بۆ ئهم بێت، ڕۆژێکیش بۆ ئێوه دیاریکراو بێت.
وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوٓءٍۢ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابُ يَوْمٍ عَظِيمٍۢ ﴿١٥٦﴾
نهکهن دهستدرێژی بکهنه سهرو ئازاری بدهن، بههۆی ئهوهوه سزایهکی سهخت له ڕۆژێکی سامناکدا یهخهتان نهگرێت.
فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُواْ نَٰدِمِينَ ﴿١٥٧﴾
بهڵام گوێیان نهدا به ئامۆژگاریهکانی صالح)، جا سهریان بڕی و دهستبهجێ له بهیانیدا پهشیمان بوونهوه...
فَأَخَذَهُمُ ٱلْعَذَابُ ۗ إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿١٥٨﴾
ئهوسا بههۆی ئهوهوه خێرا سزای خوایی یهخهی گرتن، بهڕاستی ئا لهوهدا بهڵگه و نیشانه ههیه (لهسهر تۆڵهی خوایی) ههرچهنده زۆربهشیان باوهڕدار نهبوون.
إِذْ قَالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ لُوطٌ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٦١﴾
کاتێک (لوط) ی برایان پێی وتن: باشه ئهوه ئێوه له خوا ناترسن.
إِنِّى لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌۭ ﴿١٦٢﴾
ئایهتهکانی (162)، (163)، (164) له (107 - 108 - 109) دا مانا کراوه.
فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ﴿١٦٣﴾
ئایهتهکانی (162)، (163)، (164) له (107 - 108 - 109) دا مانا کراوه
وَمَآ أَسْـَٔلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِىَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٦٤﴾
ئایهتهکانی (162)، (163)، (164) له (107-108-109) دا مانا کراوه.
أَتَأْتُونَ ٱلذُّكْرَانَ مِنَ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٦٥﴾
ئایا له ناو ئهو ههموو خهڵکهدا ئێوه به شوێن نێرینهدا دهگهڕێن و دهتانهوێت ئارهزووی جووت بوون لهگهڵ ئهواندا جێبهجێ بکهن؟...
وَتَذَرُونَ مَا خَلَقَ لَكُمْ رَبُّكُم مِّنْ أَزْوَٰجِكُم ۚ بَلْ أَنتُمْ قَوْمٌ عَادُونَ ﴿١٦٦﴾
وازیش دههێنن له هاوسهران و هاوجووتانی خۆتان که پهروهردگارتان بۆی دروست کردوون، بهڵکو ئێوه ههر قهومێکی نالهبارو بهدڕهوشت و ناڕهسهنن.
قَالُواْ لَئِن لَّمْ تَنتَهِ يَٰلُوطُ لَتَكُونَنَّ مِنَ ٱلْمُخْرَجِينَ ﴿١٦٧﴾
تاوانباران وتیان: ئهی لوط، ئهگهر کۆڵ نهدهیت له دهربهدهر کراوان دهبیت.
قَالَ إِنِّى لِعَمَلِكُم مِّنَ ٱلْقَالِينَ ﴿١٦٨﴾
لوط وتی: بهڕاستی من بێزارم له کارو کردهوهتان و نهفرهتی لێدهکهم و بێدهنگ نابم.
رَبِّ نَجِّنِى وَأَهْلِى مِمَّا يَعْمَلُونَ ﴿١٦٩﴾
ئهوسا که نائومێد بوو لێیان، نزای کردو وتی: پهروهردگارا خۆم و ماڵ و خێزانم ڕزگار بکه لهو کاروکردهوانهی ئهمانه دهیکهن.
فَنَجَّيْنَٰهُ وَأَهْلَهُۥٓ أَجْمَعِينَ ﴿١٧٠﴾
جا ئێمهش نزامان گیرا کرد و خۆی و ماڵ و خێزانیمان ههمووی ڕزگار کرد...
إِلَّا عَجُوزًۭا فِى ٱلْغَٰبِرِينَ ﴿١٧١﴾
جگه له پیرهژنێک (که هاوسهری بوو) له تیا چووهکان بوو (چونکه باوهڕی به پهیامهکهی نهبوو)
وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِم مَّطَرًۭا ۖ فَسَآءَ مَطَرُ ٱلْمُنذَرِينَ ﴿١٧٣﴾
بهسهختیش بهرد بارانمان کردن، ئای که خراپ و سهخت و دژواره بارانی بێدارکراوهکان.
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿١٧٤﴾
(174)، (175) سهرنجی ئایهتی 8 - 9 بده.
كَذَّبَ أَصْحَٰبُ لْـَٔيْكَةِ ٱلْمُرْسَلِينَ ﴿١٧٦﴾
خاوهنی باخ و باخاته چڕو پڕهکانیش بهرنامهی گشت پێغهمبهرانیان بهدرۆزانی.
إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَيْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٧٧﴾
کاتێک شوعهیب پێغهمبهر پێی وتن: باشه، ئهوه ئێوه له خوا ناترسن، پارێزکار نابن؟
وَمَآ أَسْـَٔلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِىَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٨٠﴾
سهرنجی ئایهتی 109 بده.
۞ أَوْفُواْ ٱلْكَيْلَ وَلَا تَكُونُواْ مِنَ ٱلْمُخْسِرِينَ ﴿١٨١﴾
له کێشان و پێواندا وهفادار بن و فێڵ مهکهن و لهو کهسانه مهبن که زهرهر به خهڵکی دهگهیهنن و شتیان بێ نرخ دهکهن و (ههر بهرژهوهندی خۆیانیان دهوێت).
وَلَا تَبْخَسُواْ ٱلنَّاسَ أَشْيَآءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْاْ فِى ٱلْأَرْضِ مُفْسِدِينَ ﴿١٨٣﴾
نرخی کهلوپهل و شتومهکی خهڵكی مهشکێننو سووکی مهکهن و له زهویدا فهساد و تاوان ئهنجام مهدهن.
وَٱتَّقُواْ ٱلَّذِى خَلَقَكُمْ وَٱلْجِبِلَّةَ ٱلْأَوَّلِينَ ﴿١٨٤﴾
ههر لهو زاته بترسن که ئێوهش و نهوهکانی پێش ئێوهشی دروست کردووه.
قَالُوٓاْ إِنَّمَآ أَنتَ مِنَ ٱلْمُسَحَّرِينَ ﴿١٨٥﴾
(نهفامان) وتیان: بهڕاستی تۆ ئهی شوعهیب ههر له جادوو لێکراوانیت.
وَمَآ أَنتَ إِلَّا بَشَرٌۭ مِّثْلُنَا وَإِن نَّظُنُّكَ لَمِنَ ٱلْكَٰذِبِينَ ﴿١٨٦﴾
تۆ تهنها مرۆڤێکی وک ئێمهیت و هیچی تر، بهڕاستی واگومان دهبهین کهله درۆزنان بیت!!
فَأَسْقِطْ عَلَيْنَا كِسَفًۭا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ إِن كُنتَ مِنَ ٱلصَّٰدِقِينَ ﴿١٨٧﴾
ده پارچهیهک له ئاسمانهوه بهسهرماندا دابارێنه ئهگهر تۆ له ڕیزی ڕاستگۆیاندایت؟!
قَالَ رَبِّىٓ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ ﴿١٨٨﴾
شوعهیب وتی: من دڵنیام لهوهی که پهروهردگارم ئاگاداره بهوهی که دهیکهن.
فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمْ عَذَابُ يَوْمِ ٱلظُّلَّةِ ۚ إِنَّهُۥ كَانَ عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ ﴿١٨٩﴾
سهرهنجام، قهومی نالهبار بڕوایان به شوعهیب نهکرد، ئیتر سزای ههورو سێبهر (که له ژێریدا ئاگر باران کران) دایگرتن، بهڕاستی ئهو سزایه سزای ڕۆژێکی گهورهو سهخت بوو.
إِنَّ فِى ذَٰلِكَ لَءَايَةًۭ ۖ وَمَا كَانَ أَكْثَرُهُم مُّؤْمِنِينَ ﴿١٩٠﴾
سهرنجی ئایهتی 8 - 9 بده.
وَإِنَّهُۥ لَتَنزِيلُ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿١٩٢﴾
بهڕاستی ئهم قورئانه لهلایهن پهروهردگاری جیهانهکانهوه ڕهوانه کراوه.
عَلَىٰ قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ ٱلْمُنذِرِينَ ﴿١٩٤﴾
بۆ سهر دڵی تۆ ئهی محمد صلی الله علیه وسلم تا بچیته ڕیزی ئهو کهسانهوه که خهڵکی بێداردهکهنهوه و له خهوی غهفڵهت دایاندهچڵهکێنن.
بِلِسَانٍ عَرَبِىٍّۢ مُّبِينٍۢ ﴿١٩٥﴾
به زمانی عهرهبی ڕوون و ئاشکرا، یاخود به زمانێکی پاراو و شیرین و ڕوون.
وَإِنَّهُۥ لَفِى زُبُرِ ٱلْأَوَّلِينَ ﴿١٩٦﴾
بێگومان ههواڵی ڕاستی و دروستی ئهم قورئانه له کتێبه پێشووهکاندا باسکراوه.
أَوَلَمْ يَكُن لَّهُمْ ءَايَةً أَن يَعْلَمَهُۥ عُلَمَٰٓؤُاْ بَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ﴿١٩٧﴾
ئایا لهوهدا بهڵگه و نیشانه نهبوو بۆ ئهو خهڵکه که زاناکانی نهوهی ئیسرائیل دهربارهی پێغهمبهر و قورئان، گهلێ شت دهزانن.
وَلَوْ نَزَّلْنَٰهُ عَلَىٰ بَعْضِ ٱلْأَعْجَمِينَ ﴿١٩٨﴾
خۆ ئهگهر قورئانمان دابهزاندایه بۆ سهر کهسانێکی تر جگه له عهرهبهکان...
فَقَرَأَهُۥ عَلَيْهِم مَّا كَانُواْ بِهِۦ مُؤْمِنِينَ ﴿١٩٩﴾
بیشخوێندایه بهسهریاندا ههر باوهڕیان پێ نهدهکرد...
كَذَٰلِكَ سَلَكْنَٰهُ فِى قُلُوبِ ٱلْمُجْرِمِينَ ﴿٢٠٠﴾
ههر ئابهو شێوهیه، بهردهوام کارکردی قورئان له دڵی تاوانباراندا جێگیر دهکهین...
لَا يُؤْمِنُونَ بِهِۦ حَتَّىٰ يَرَوُاْ ٱلْعَذَابَ ٱلْأَلِيمَ ﴿٢٠١﴾
که ههر باوهڕیان پێی نابێت ههتا سزایهکی به ئێش و ئازار دهبینن...
فَيَأْتِيَهُم بَغْتَةًۭ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿٢٠٢﴾
که کوتوپڕ یهخهیان دهگرێت و ئهوان ههست به نزیک بوونهوهی ناکهن.
فَيَقُولُواْ هَلْ نَحْنُ مُنظَرُونَ ﴿٢٠٣﴾
ئهو کاته هاوار دهکهن و) دهڵێن: ئایا ئیتر مۆڵهتمان دهدرێت، ئایا ئیتر جارێکی تر فرسهتمان دهدرێتێ؟!.
أَفَرَءَيْتَ إِن مَّتَّعْنَٰهُمْ سِنِينَ ﴿٢٠٥﴾
باشه ئایا ئهگهر ساڵهها مۆڵهتیان بدهین و ژیانی دنیا بهخۆشی ببهنه سهر، باوهڕ دههێنن؟!
ثُمَّ جَآءَهُم مَّا كَانُواْ يُوعَدُونَ ﴿٢٠٦﴾
پاشان ئهگهر ئهو ههڕهشه و سزایهی که لهوان کراوه هاته دی و پێش هات، دهتوانن چی بکهن؟!
مَآ أَغْنَىٰ عَنْهُم مَّا كَانُواْ يُمَتَّعُونَ ﴿٢٠٧﴾
ئهوسا ئیتر ئهو ڕابواردنهی دنیایان هیچ فریایان ناکهوێت و بێ سوود دهبێت.
وَمَآ أَهْلَكْنَا مِن قَرْيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنذِرُونَ ﴿٢٠٨﴾
ئێمه ههر شارو شارۆچکهیهکمان کاول کردبێت بهبێ فرستاده و بێدارخهرهوه نهبووه.
ذِكْرَىٰ وَمَا كُنَّا ظَٰلِمِينَ ﴿٢٠٩﴾
تا دابچڵهکێن و بیر بکهنهوه، بێگومان ههرگیز ئێمه ستهمکار نهبووین و نابین.
وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ ٱلشَّيَٰطِينُ ﴿٢١٠﴾
دڵنیا بن که ئایهتهکانی ئهم قورئانه وهنهبێت له ڕێگهی شهیتانهکانهوه ڕهوانه کرابێت
وَمَا يَنۢبَغِى لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ ﴿٢١١﴾
شتی وا بهوان ناکرێت و ههرگیز ناتوانن به کاری وا ههستن.
إِنَّهُمْ عَنِ ٱلسَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ ﴿٢١٢﴾
بێگومان ئهو شهیتانانه له بیستنی وهحی و فهرمانهکانی خوا که ڕادهگهیهنرێت به فریشتهکان دوور و بهرکهنارن.
فَلَا تَدْعُ مَعَ ٱللَّهِ إِلَٰهًا ءَاخَرَ فَتَكُونَ مِنَ ٱلْمُعَذَّبِينَ ﴿٢١٣﴾
کهواته ئهی ئیمانداران، لهگهڵ خوادا هانا و هاوار بۆ بهناو خوایهکی تر مهبه، چونکه بههۆی ئهوهوه تۆش له سزا دراوان دهبیت.
وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ ٱلْأَقْرَبِينَ ﴿٢١٤﴾
ئهی محمد (صلی الله علیه وسلم) سهرهتا عهشرهت و تایهفه و کهس و کاری نزیکت بێدار بکهرهوه و بترسێنه.
وَٱخْفِضْ جَنَاحَكَ لِمَنِ ٱتَّبَعَكَ مِنَ ٱلْمُؤْمِنِينَ ﴿٢١٥﴾
باڵی بهزهیی و میهرهبانی خۆت نهوی بکه بۆ ئهو ئیماندارانهی که شوێنت کهوتوون.
فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّى بَرِىٓءٌۭ مِّمَّا تَعْمَلُونَ ﴿٢١٦﴾
ئهگهر خوانهناسان یاخی بوون و سهرپێچیان کرد، ئهوه پێیان بڵێ: که بهڕاستی من بهریم له ههموو ئهو کارو کردهوانهی که دهیکهن.
وَتَوَكَّلْ عَلَى ٱلْعَزِيزِ ٱلرَّحِيمِ ﴿٢١٧﴾
محمد (صلی الله علیه وسلم) پشت به خوای باڵا دهست ومیهرهبانت ببهسته.
ٱلَّذِى يَرَىٰكَ حِينَ تَقُومُ ﴿٢١٨﴾
ئهو زاتهی که دهتبینێت کاتێک ههڵدهستیت له شهوگاردا دهیپهرستیت.
وَتَقَلُّبَكَ فِى ٱلسَّٰجِدِينَ ﴿٢١٩﴾
ئهو زاته تۆ دهبینێت که چۆن له ڕیزی سوژدهبهراندا ههڵس و کهوت دهکهیت.
إِنَّهُۥ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلْعَلِيمُ ﴿٢٢٠﴾
بهڕاستی ئهو خوایه زاتێکی بیسهرو زانایه (بهگوفتارو نیهتتان).
هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَىٰ مَن تَنَزَّلُ ٱلشَّيَٰطِينُ ﴿٢٢١﴾
ئایا پێتان بڵێم که شهیتانهکان دادهبهزنه سهر کێ؟
تَنَزَّلُ عَلَىٰ كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍۢ ﴿٢٢٢﴾
دادهبهزنه سهر ههموو کهسێکی بوختانچی و تاوانبار و گوناهکار.
يُلْقُونَ ٱلسَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَٰذِبُونَ ﴿٢٢٣﴾
شهیتانهکان گوێ ههڵدهخهن بۆ ههواڵی ئاسمان و زۆربهشیان درۆزنن.
وَٱلشُّعَرَآءُ يَتَّبِعُهُمُ ٱلْغَاوُۥنَ ﴿٢٢٤﴾
سهرگهردان و سهرلێشێواوهکانیش شوێنی شاعیران دهکهون.
أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِى كُلِّ وَادٍۢ يَهِيمُونَ ﴿٢٢٥﴾
ئایا نابینیت که ئهوانه له ههموو دۆڵێکدا سهرههڵدهدهن و له ههموو شتێک دهدوێن.
وَأَنَّهُمْ يَقُولُونَ مَا لَا يَفْعَلُونَ ﴿٢٢٦﴾
بهڕاستی ئهوانه شتێک دهڵێن و بهکردهوه نایکهن (کردارو گوفتاریان دووره له یهکهوه).
إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَذَكَرُواْ ٱللَّهَ كَثِيرًۭا وَٱنتَصَرُواْ مِنۢ بَعْدِ مَا ظُلِمُواْ ۗ وَسَيَعْلَمُ ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ أَىَّ مُنقَلَبٍۢ يَنقَلِبُونَ ﴿٢٢٧﴾
جگه لهوانهیان که باوهڕیان هێناوه و کردهوه چاکهکانیان ئهنجامداوه و یادی خوایان زۆر کردووه، (بهو تواناییهی که ههیانه) پشتیوانیان کردووه لهو ئیماندارانهی که ستهمیان لێکراوه، سهرئهنجام ئهوانهی ستهمیان کردووه دهزانن که بهچۆن تێکشکاویهک دهگهڕێنهوه بۆ لای خواو چۆن ژێرهو ژوور دهبن و تیادهچن.