يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِىُّ ٱتَّقِ ٱللَّهَ وَلَا تُطِعِ ٱلْكَٰفِرِينَ وَٱلْمُنَٰفِقِينَ ۗ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًۭا ﴿١﴾
ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم لهخوا بترسهو بهردهوام بهلهسهر تهقواو پارێزکاری، ههرگیز ملکهچی بێ باوهڕان و دوورووهکان مهبه (کهدهیانهوێت لهڕێگهی ڕاست وێڵت بکهن، چونکه) بهڕاستی خوا ههمیشه و بهردهوام زاناو دانایه.
وَٱتَّبِعْ مَا يُوحَىٰٓ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًۭا ﴿٢﴾
بهڵکو تهنها شوێنی ئهو (ڕێنموونییانه) بکهوه که لهلایهن پهروهردگارتهوه بهنیگا بۆت ڕهوانهدهکرێت، بهڕاستی خوا ههمیشه ئاگاداره بهو کردهوانهی که ئهنجامی دهدهن.
وَتَوَكَّلْ عَلَى ٱللَّهِ ۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَكِيلًۭا ﴿٣﴾
ههمیشهو بهردهوام پشت بهخوا ببهسته، تهنها خوا بهسه که پشتیوان و یاریدهدهر بێت.
مَّا جَعَلَ ٱللَّهُ لِرَجُلٍۢ مِّن قَلْبَيْنِ فِى جَوْفِهِۦ ۚ وَمَا جَعَلَ أَزْوَٰجَكُمُ ٱلَّٰٓـِٔى تُظَٰهِرُونَ مِنْهُنَّ أُمَّهَٰتِكُمْ ۚ وَمَا جَعَلَ أَدْعِيَآءَكُمْ أَبْنَآءَكُمْ ۚ ذَٰلِكُمْ قَوْلُكُم بِأَفْوَٰهِكُمْ ۖ وَٱللَّهُ يَقُولُ ٱلْحَقَّ وَهُوَ يَهْدِى ٱلسَّبِيلَ ﴿٤﴾
خوا دوو دڵی دروست نهکردووه له دهروونی هیچ کهسێکدا (دوو بیروباوهڕ جێی نابێتهوه)، کهواته هاوسهرانیشتان که بهدهم پێیان دهڵێن: (ئێوه لهجێی دایکمانن) بهو قسهیه نابنه دایکتان، ئهوانهش به کوڕی خۆتانی دهزانن (له کاتێکدا ڕاستیهکهی وا نیه)، خوا حهق وێژهو ههر ئهو ڕێبازی ڕاست و دروست، نیشانی (بهندهکانی) دهدات.
ٱدْعُوهُمْ لِءَابَآئِهِمْ هُوَ أَقْسَطُ عِندَ ٱللَّهِ ۚ فَإِن لَّمْ تَعْلَمُوٓاْ ءَابَآءَهُمْ فَإِخْوَٰنُكُمْ فِى ٱلدِّينِ وَمَوَٰلِيكُمْ ۚ وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌۭ فِيمَآ أَخْطَأْتُم بِهِۦ وَلَٰكِن مَّا تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ ۚ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورًۭا رَّحِيمًا ﴿٥﴾
ئهو کوڕانه بهناوی باوکی خۆیانهوه ناویان بهرن و بانگیان بکهن، ئهوه پهسهنده لای خوا، ئهگهر باوکیانتان نهدهناسی، خۆ برای دینیتانن، سهربه ئێوهن و له ئێوهن (ئهگهر دوور لهسووکایهتی) ههڵهیهکتان کرد ئهوه قهیناکات، بهڵام ئهگهر لهدڵتاندا، نیهتێکی ناپاک ههبێت بۆ سووکایهتی پێکردنیان ئهوه لێپرسینهوهی دهبێت، ههمیشهو بهردهوامیش خوا لێ خۆشبوو میهرهبانه (لهههڵهکانتان دهبوورێت، ئهگهر لێی پهشیمان بنهوه).
ٱلنَّبِىُّ أَوْلَىٰ بِٱلْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنفُسِهِمْ ۖ وَأَزْوَٰجُهُۥٓ أُمَّهَٰتُهُمْ ۗ وَأُوْلُواْ ٱلْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍۢ فِى كِتَٰبِ ٱللَّهِ مِنَ ٱلْمُؤْمِنِينَ وَٱلْمُهَٰجِرِينَ إِلَّآ أَن تَفْعَلُوٓاْ إِلَىٰٓ أَوْلِيَآئِكُم مَّعْرُوفًۭا ۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِى ٱلْكِتَٰبِ مَسْطُورًۭا ﴿٦﴾
پێغهمبهر (صلی الله علیه وسلم) نزیکتره بهئیمانداران لهخودی خۆیان (واتهدهبێت لهخۆیان زیاتر خۆشیان بوێت و فهرمانهکانی لهسهرو فهرمان و داخوازی خۆیانهوهبێت) خێزانهکانیشی دایکیانن (دایکی ئیماندارانن، دایکی مهعنهویانن) خزمانیش ههندێکیان لهههندێکی تریان لهپێشترن، لهققورئانی خوادا، لهئیمانداران و کۆچبهران، مهگهر لهگهڵ دۆستان و خزامان و ئاشنایانی خۆتان کارێکی چاك ئهنجام بدهن، ئهو چاکهیهتان لهنامهی کردهوهکانتاندا بۆتان تۆمار کراوه.
وَإِذْ أَخَذْنَا مِنَ ٱلنَّبِيِّۦنَ مِيثَٰقَهُمْ وَمِنكَ وَمِن نُّوحٍۢ وَإِبْرَٰهِيمَ وَمُوسَىٰ وَعِيسَى ٱبْنِ مَرْيَمَ ۖ وَأَخَذْنَا مِنْهُم مِّيثَٰقًا غَلِيظًۭا ﴿٧﴾
(بیریان بخهرهوه که ئێمه) پهیمانمان لهپێغهمبهران وهرگرتووه پهیمانی یهکتاپهرهستی، پهیمانی گهیاندنی بانگهوازی خوا، بهتایبهت تۆ ئهی محمد (صلی الله علیهوسلم) و لهنوح و ئیبراهیم و موسا و عیسای کوڕی مهریهم، بێگومان پهیمانێکی بههێز و بتهومان لێ وهرگرتن...
لِّيَسْـَٔلَ ٱلصَّٰدِقِينَ عَن صِدْقِهِمْ ۚ وَأَعَدَّ لِلْكَٰفِرِينَ عَذَابًا أَلِيمًۭا ﴿٨﴾
تا لهڕۆژی قیامهتدا، خوا پرسیار بکات لهڕاستگۆیان دهربارهی ڕاستیهکهیان (واته له پێغهبهران دهربارهی گهیاندنی پهیامهکهیان)، بۆ کافرانیش سزاو تۆڵهیهکی بهئێشی ئامادهکردووه.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱذْكُرُواْ نِعْمَةَ ٱللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَآءَتْكُمْ جُنُودٌۭ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًۭا وَجُنُودًۭا لَّمْ تَرَوْهَا ۚ وَكَانَ ٱللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرًا ﴿٩﴾
ئهی ئهوانهی ئیمان و باوهڕتان هێناوه یادی نیعمهتی خوا بکهنهوه لهسهرتان (مهبهست جهنگی خهندهقه که خوای گهوره فریای ئیمانداران کهوت)، کاتێك سهربازانی کوفر هاتنه سهرتان ئێمهش ڕهشهبایهکی بههێز و سهربازانێکمان ناردهسهریان که نهتاندهبینین، خوای گهورهبینا بوو بهههوڵ و کۆششتان (چۆن پاسهوانیتان دهکرد، چۆن ئهو چاڵهقووڵ و درێژهتان ههڵکهند هتد).
إِذْ جَآءُوكُم مِّن فَوْقِكُمْ وَمِنْ أَسْفَلَ مِنكُمْ وَإِذْ زَاغَتِ ٱلْأَبْصَٰرُ وَبَلَغَتِ ٱلْقُلُوبُ ٱلْحَنَاجِرَ وَتَظُنُّونَ بِٱللَّهِ ٱلظُّنُونَا۠ ﴿١٠﴾
کاتێکیش دوژمنان لهسهرو خوارتانهوه هاتنه سهرتان، کاتێکیش چاوهکان ئهبلهق بوون، دڵهکان گهشتبوونه گهروو، گومانی جۆراو جۆرتان دهبرد بهبهڵێنهکانی خوای گهوره (بهسهرکهوتنی ئیمانداران).
هُنَالِكَ ٱبْتُلِىَ ٱلْمُؤْمِنُونَ وَزُلْزِلُواْ زِلْزَالًۭا شَدِيدًۭا ﴿١١﴾
لهوێدا ئیمانداران تاقی کرانهوه و تووشی تهنگانه و سهختیهکی زۆر توندو بههێز بوون، تووشی دڵهلهرزهیهکی زۆر سهخت کران.
وَإِذْ يَقُولُ ٱلْمُنَٰفِقُونَ وَٱلَّذِينَ فِى قُلُوبِهِم مَّرَضٌۭ مَّا وَعَدَنَا ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥٓ إِلَّا غُرُورًۭا ﴿١٢﴾
کاتێکیش دووڕووهکان و ئهوانهی دڵیان نهخۆشی گومانی تێدابوو دهیانوت بهڵێنی خوا و پێغهمبهرهکهی تهنها بۆ خهڵهتاندن بوو، هیچی تر نهبوو؟!
وَإِذْ قَالَت طَّآئِفَةٌۭ مِّنْهُمْ يَٰٓأَهْلَ يَثْرِبَ لَا مُقَامَ لَكُمْ فَٱرْجِعُواْ ۚ وَيَسْتَـْٔذِنُ فَرِيقٌۭ مِّنْهُمُ ٱلنَّبِىَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنَا عَوْرَةٌۭ وَمَا هِىَ بِعَوْرَةٍ ۖ إِن يُرِيدُونَ إِلَّا فِرَارًۭا ﴿١٣﴾
کاتێكیش ههندێك له دووڕووهکان وتیان: ئهی خهڵکی یثریب، ئهمه هیچ شوێنی ئێوه نییه، بگهڕێنهوه ناوشار، دهستهیهکێش لهوان مۆڵهتیان لهپێغهمبهر دهخواست و دهیانوت: ماڵهکانمان بهدهرهوهیه (گوایه دوژمن بهئاسانی دهتوانێت ههڵکوتێته سهری)، لهڕاستیدا وانییه، ماڵهکانیان بهدهرهوهنین (دوژمن ناتوانێت زهفهریان پێبهرێت)، تهنها ڕاکردنیان مهبهستهو هیچی تر.
وَلَوْ دُخِلَتْ عَلَيْهِم مِّنْ أَقْطَارِهَا ثُمَّ سُئِلُواْ ٱلْفِتْنَةَ لَءَاتَوْهَا وَمَا تَلَبَّثُواْ بِهَآ إِلَّا يَسِيرًۭا ﴿١٤﴾
خۆ ئهگهر لهشکری دوژمنان لهچوارلای یثریبهو هبچونایهته سهریان، لهوهو دوا داوای جهنگیان لێبکرایه دژی موسوڵمانان، ئهوهدهچوون بهدهمییهوه، تهنها کهمێك نهبێت وهڵامهکهیان دوانهدهخست.
وَلَقَدْ كَانُواْ عَٰهَدُواْ ٱللَّهَ مِن قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ ٱلْأَدْبَٰرَ ۚ وَكَانَ عَهْدُ ٱللَّهِ مَسْـُٔولًۭا ﴿١٥﴾
سوێند بهخوا بهڕاستی زووتر ئهوانه پهیمانیان بهخوای گهوره دابوو پشت ههڵنهکهنن لهکاتی بهرهنگاری دوژمندا، بێگومان بهڵێنێك بهخوا درابێت لێی دهپرسرێتهوه.
قُل لَّن يَنفَعَكُمُ ٱلْفِرَارُ إِن فَرَرْتُم مِّنَ ٱلْمَوْتِ أَوِ ٱلْقَتْلِ وَإِذًۭا لَّا تُمَتَّعُونَ إِلَّا قَلِيلًۭا ﴿١٦﴾
پێیان بڵێ: (ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم) ههرگیز ڕاکردن، سوودبهخش نابێت بۆتان ئهگهر ههڵبێن له مردن، یان لهکوشتن، ئهوسا تهنها کهمێك نهبێت دواناخرێن و ڕابواردن و ژیانتان زۆر کهمووکۆتایه.
قُلْ مَن ذَا ٱلَّذِى يَعْصِمُكُم مِّنَ ٱللَّهِ إِنْ أَرَادَ بِكُمْ سُوٓءًا أَوْ أَرَادَ بِكُمْ رَحْمَةًۭ ۚ وَلَا يَجِدُونَ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ وَلِيًّۭا وَلَا نَصِيرًۭا ﴿١٧﴾
پێیان بڵێ: کێ ههیه پهناتان بدات لهخواو پتانپارێزێت له تۆڵه سهندنهوهی، ئهگهر بییهوێت ناخۆشییهکتان بۆ پێش بهێنێت، یا خود کێ ههیه دهتوانێت بهری میهرهبانی و سۆزی بگرێت، ئهگهر بیهوێت بهزهیی و ڕهحمهتی خۆیتان پێ ببهخشێت، ئهوکاته ئیتر ئهوانه جگه له خوا کهسیان دهست ناکهوێت پشتیوانیان لێ بکات و سهریان بخات.
۞ قَدْ يَعْلَمُ ٱللَّهُ ٱلْمُعَوِّقِينَ مِنكُمْ وَٱلْقَآئِلِينَ لِإِخْوَٰنِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا ۖ وَلَا يَأْتُونَ ٱلْبَأْسَ إِلَّا قَلِيلًا ﴿١٨﴾
بهڕاستی خوا ئهو کهسانه دهناسێت که کۆسپ و تهگهره درووست دهکهن لهئێوه، ئهوانهی به براکانیان دهڵێن وهرن بۆ لای ئێمه، (خۆتان بدزنهوه له سوپای ئیمانداران)، ئهوانه تهنها کهم نهبێت خۆیان ناخهنه ناو تاڵوکهی جهنگهوه.
أَشِحَّةً عَلَيْكُمْ ۖ فَإِذَا جَآءَ ٱلْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَٱلَّذِى يُغْشَىٰ عَلَيْهِ مِنَ ٱلْمَوْتِ ۖ فَإِذَا ذَهَبَ ٱلْخَوْفُ سَلَقُوكُم بِأَلْسِنَةٍ حِدَادٍ أَشِحَّةً عَلَى ٱلْخَيْرِ ۚ أُوْلَٰٓئِكَ لَمْ يُؤْمِنُواْ فَأَحْبَطَ ٱللَّهُ أَعْمَٰلَهُمْ ۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرًۭا ﴿١٩﴾
بهرامبهر ئێوه دهست نوقاوو بێ هیمهتن، جا کاتێك ترس وبیمی جهنگیان بۆ دێت ئهوه دهیانبینێت، تهماشات دهکهن، چاوهکانیان دهسوڕێتهوه و ئهبڵهق دهبێت وهك کهسێك لهترسی مهرگ بێ هۆشی بهسهردا هاتبێت، جا کاتێك ئهو ترس و بیمه نهما، زمان درێژهکانیان ئازارتان دهدن بهقسهی ڕهق و ناخۆش، لهکاتێكدا ئهوان چاوبرسی و بهههڵپهن بۆ پاره، ئائهوانه باوهڕیان نههێناوه، بهو هۆیهوه خوا کردهوهکانیان پووچ کردنهوه، ئهوکارهش ههمیشه بۆ خوا ئاسانه.
يَحْسَبُونَ ٱلْأَحْزَابَ لَمْ يَذْهَبُواْ ۖ وَإِن يَأْتِ ٱلْأَحْزَابُ يَوَدُّواْ لَوْ أَنَّهُم بَادُونَ فِى ٱلْأَعْرَابِ يَسْـَٔلُونَ عَنْ أَنۢبَآئِكُمْ ۖ وَلَوْ كَانُواْ فِيكُم مَّا قَٰتَلُوٓاْ إِلَّا قَلِيلًۭا ﴿٢٠﴾
ئهوانه هێشتا وادهزانن که لهشکر و گرۆ و دهستهکان نهڕۆیشتوون، ئهگهر لهشکری گرۆکان هات، ئاوات دهخوازن بریا لهناو عهرهبه بیابان نشینهکاندا بوونایهو لهوێوهههواڵی ئێوهیان بپرسیایه!! خۆ ئهگهر لهناو ئێوهدا بوونایهتهنها کهم نهبێت جهنگیان نهدهکرد.
لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ ٱللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌۭ لِّمَن كَانَ يَرْجُواْ ٱللَّهَ وَٱلْيَوْمَ ٱلْءَاخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرًۭا ﴿٢١﴾
سوێند بهخوا بهڕاستی لهپێغهمبهری خوادا چاکترین نموونهی تهواو ڕێك پێك ههیهتا چوی لێ بکهن و شوێنی بکهون، بهتایبهت بۆ ئهو کهسانهی ڕهزامهندی خوایان مهبهسته، سهرفرازی قیامهت ئاواتیانه، ههمیشه و بهردهوام یادی خوا به زۆری ئهنجام دهدهن و زمانیان پاراوه بهیادی ئهو.
وَلَمَّا رَءَا ٱلْمُؤْمِنُونَ ٱلْأَحْزَابَ قَالُواْ هَٰذَا مَا وَعَدَنَا ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ وَصَدَقَ ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥ ۚ وَمَا زَادَهُمْ إِلَّآ إِيمَٰنًۭا وَتَسْلِيمًۭا ﴿٢٢﴾
کاتێك ئیمانداران ئهو ههموو دهسته و گرۆهانهیان بینی وتیان: ئهمه ئهوهیه که خوا و پێغهمبهرهکهی بهڵێنی پێداوین (کهئاوا دژایهتی ئایینهکهی دهکرێت و کافران ودووڕووهکان نهخشهو پیلان دهکێشن بۆ ڕیشهکهن کردنی)، دیاره که خوا و پێغهمبهرهکهی ڕاستیان فهرموو لهپێش هاتنیدا، بێگومان ئهو دژایهتییه باوهڕو ملکهچی نهبێت هیچی تری بۆ زیاد نهکردن (واتهسوورتر بوون لهسهر ئیمان).
مِّنَ ٱلْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌۭ صَدَقُواْ مَا عَٰهَدُواْ ٱللَّهَ عَلَيْهِ ۖ فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُۥ وَمِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ ۖ وَمَا بَدَّلُواْ تَبْدِيلًۭا ﴿٢٣﴾
مهردانێکی زۆر ههن لهئیمانداران ئهو پهیمانهی داویانه به خوا، ڕاستیان کرد لهسهری ژیان و پابهند بوون پێوهی و لایان نهدا لێی، جا ههیانه پهیمانهکهی جێبهجێ کرد و مرد لهسهری، ههشیانه چاوهڕوانه، بههیچ شێوهیهك گۆڕان و لاری ڕووی تێ نهکردوون.
لِّيَجْزِىَ ٱللَّهُ ٱلصَّٰدِقِينَ بِصِدْقِهِمْ وَيُعَذِّبَ ٱلْمُنَٰفِقِينَ إِن شَآءَ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ غَفُورًۭا رَّحِيمًۭا ﴿٢٤﴾
تا خوای گهوره پاداشتی ڕاسگۆیان بههۆی ڕاستیهکهیان بداتهوه، ههروهها سزاو تۆڵهی دووڕووهکانیش بدات ئهگهر بیهوێت، یان تۆبهو پهشیمانیان لێ وهردهگرێت، چونکه بهڕاستی خوا ههمیشه و بهردهوام لێ خۆشبوو میهرهبانه.
وَرَدَّ ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ بِغَيْظِهِمْ لَمْ يَنَالُواْ خَيْرًۭا ۚ وَكَفَى ٱللَّهُ ٱلْمُؤْمِنِينَ ٱلْقِتَالَ ۚ وَكَانَ ٱللَّهُ قَوِيًّا عَزِيزًۭا ﴿٢٥﴾
خوا کافرانی تێكشکاند و گێڕانیهوه دواوه بهخۆیان و کینه و بوغزیانهوه، هیچ جۆره خهیرێکیان دهست نهکهوت، ههر خوا خۆی ئیماندارانی لهجهنگ پاڕاست (ههر خۆێشی به باو باران و لهشکری تایبهتی کافرانی تێكشکان)، جا ههمیشهو بهردهوام خوا بههێزهو بهدهسهڵاته.
وَأَنزَلَ ٱلَّذِينَ ظَٰهَرُوهُم مِّنْ أَهْلِ ٱلْكِتَٰبِ مِن صَيَاصِيهِمْ وَقَذَفَ فِى قُلُوبِهِمُ ٱلرُّعْبَ فَرِيقًۭا تَقْتُلُونَ وَتَأْسِرُونَ فَرِيقًۭا ﴿٢٦﴾
ئهوانهی پشتگیری قوڕهیشیهکانیان کرد لهخاوهنی کتێبه ئاسمانیهکان، لهجووهکانی (بنی قریزة) خوای گهوره له قڵاکانیان دایگرتن، ترس و بیمی فڕێدایه دڵیان، تا وایان لێهات، دهستهیهکتان کوشتن و دهستهیهکیشتان بهدیل گرتن.
وَأَوْرَثَكُمْ أَرْضَهُمْ وَدِيَٰرَهُمْ وَأَمْوَٰلَهُمْ وَأَرْضًۭا لَّمْ تَطَـُٔوهَا ۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍۢ قَدِيرًۭا ﴿٢٧﴾
سهرهنجام ههرچی زهوی و زارو ماڵ و خانوو سامانێکیان ههبوو خوا بهخشی بهئێوه، ههروهها شوێنی تریش کههێشتا تا ئێستا پێیدا نهڕۆشتوون، ههمیشهو بهردهوامیش خوا دهستی بهسهر ههموو شتێکدا دهڕوات. (بهپشتیوانی خوای گهوره ڕۆژێك دێت، پیلان گێڕان سهرشۆڕ و ڕیسوا دهکات وه ههرچی سامان و ماڵێك که بهخیانهت و فێڵ بهدهستیان هێناوه، دهدرێتهوه بهخاوهنهکانی... جا ئهو ڕۆژه ئهم ئایهتانهی سورهتی (أحزاب)21-27 دهڵێی ئهو ساتههاتووهتهخوارهوه).
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِىُّ قُل لِّأَزْوَٰجِكَ إِن كُنتُنَّ تُرِدْنَ ٱلْحَيَوٰةَ ٱلدُّنْيَا وَزِينَتَهَا فَتَعَالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ وَأُسَرِّحْكُنَّ سَرَاحًۭا جَمِيلًۭا ﴿٢٨﴾
ئهپێغهمبهر بههاوسهرانت بڵێ: ئهگهر ئێوه تهنها ژیانی دونیا و ڕازاوهیهکهیتان دهوێت، وهرن با ههندێك شتومهك و پاره و سامانتان پێ ببهخشم، لهوهودواش به جوانترین شێوه دهست بهردارتان ببم.
وَإِن كُنتُنَّ تُرِدْنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ وَٱلدَّارَ ٱلْءَاخِرَةَ فَإِنَّ ٱللَّهَ أَعَدَّ لِلْمُحْسِنَٰتِ مِنكُنَّ أَجْرًا عَظِيمًۭا ﴿٢٩﴾
خۆ ئهگهر ئێوه خوا و پێغهمهرهکهی و پاداشتی ڕۆژی قیامهتان دهوێت، ئهوه دڵنیا بن که خوا بۆ چاکهکارانتان پاداشتی زۆر گهوره و بێ ئهندازهی ئامادهکردووه (پێغهمبهر ههموو هاوسهرانی یهك یهك تاقی کردهوه ههموانیان خواو پێغهمبهرو پاداشتی قیامهتیان ههڵبژارد).
يَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِىِّ مَن يَأْتِ مِنكُنَّ بِفَٰحِشَةٍۢ مُّبَيِّنَةٍۢ يُضَٰعَفْ لَهَا ٱلْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ ۚ وَكَانَ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرًۭا ﴿٣٠﴾
ئهی هاوسهرانی پێغهمبهر: ههرکهس لهئێوه به گوناهێکی گهورهی ئاشکرا ههستێت، ئهوه بابزانێت که دووبهرابهر سزا دهدرێت، ئهوهش لهلای خوا زۆر ئاسانه چونکه ئێوه قهدرو ڕێزی تایبهتیتان ههیه.
۞ وَمَن يَقْنُتْ مِنكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِۦ وَتَعْمَلْ صَٰلِحًۭا نُّؤْتِهَآ أَجْرَهَا مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًۭا كَرِيمًۭا ﴿٣١﴾
ئهوهشتان فهرمانبهردارو ملکهچی خواو پێغهمبهرکهی بێت، کردهوهی چاکیش ئهنجام بدات ئهوهدوو جار پاداشتی دهدهینهوه، ههروهها ڕزق و ڕۆزیهکی بهنرخ و پیرۆزمان بۆ ئامادهکردووه.
يَٰنِسَآءَ ٱلنَّبِىِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍۢ مِّنَ ٱلنِّسَآءِ ۚ إِنِ ٱتَّقَيْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِٱلْقَوْلِ فَيَطْمَعَ ٱلَّذِى فِى قَلْبِهِۦ مَرَضٌۭ وَقُلْنَ قَوْلًۭا مَّعْرُوفًۭا ﴿٣٢﴾
ئهی ژنانی پێغهمبهر (صلی الله علیه و سلم)، ئێوه وهك هیچ ئافرهتێکی تر نین، ئهگهر بهتهواوی ترسی خوا لهدڵ و دهرونتاندا قسه بهناسكی و شێوهیهك مهکهن، نهوهکو ئهوهی دڵی نهخۆشه بووروژێت و نیازی خراپ بکات، ههمیشهو بهردهوامیش قسهی چاك و بهجێ بکهن (که هیچ کهس نهتوانێت ڕخنهی لێبگرێت).
وَقَرْنَ فِى بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ ٱلْجَٰهِلِيَّةِ ٱلْأُولَىٰ ۖ وَأَقِمْنَ ٱلصَّلَوٰةَ وَءَاتِينَ ٱلزَّكَوٰةَ وَأَطِعْنَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓ ۚ إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجْسَ أَهْلَ ٱلْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًۭا ﴿٣٣﴾
ئهی هاوسهرانی پێغهمبهر (صلی الله علیهوسلم) لهماڵهکانی خۆتاندا بهسهنگینی و سهلاری بسرهون، زینهت و جوانی خۆتان دهرمهخن وهکوو سهردهمی نهفامی یهکهم، نوێژهکانیشتان بهچاکی ئهنجام بدهن و زهکات بدهن (لهماڵ و سامان)، فهرمانبهرداری خواو پێغهمبهرهکهشی بکهن، چونکه بهڕاستی خوا تهنها دهیهوێت ههموو ناپاکی و ناسازی و نادروستیهك له ئێوه دوور بخاتهوه ئهی خاوخێزانی ماڵی پێغهمبهرو بهتهواوی پاکتان بکاتهوه (دوور لهههموو ناتهواوی و قسهو قسهڵۆکێك).
وَٱذْكُرْنَ مَا يُتْلَىٰ فِى بُيُوتِكُنَّ مِنْ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ وَٱلْحِكْمَةِ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا ﴿٣٤﴾
ههرچی لهماڵهکانتاندا دهخوێنرێتهوه لهقورئان و فهرمووده یادی بگرن و فهرامۆشی مهکهن و باسی بکهن بۆ خهڵکی، بهڕاستی خوا ههمیشهو بهردهوام بهلوطف و وردبین و بهئاگایه (له ههڵسوکهوتی بهندهکانی).
إِنَّ ٱلْمُسْلِمِينَ وَٱلْمُسْلِمَٰتِ وَٱلْمُؤْمِنِينَ وَٱلْمُؤْمِنَٰتِ وَٱلْقَٰنِتِينَ وَٱلْقَٰنِتَٰتِ وَٱلصَّٰدِقِينَ وَٱلصَّٰدِقَٰتِ وَٱلصَّٰبِرِينَ وَٱلصَّٰبِرَٰتِ وَٱلْخَٰشِعِينَ وَٱلْخَٰشِعَٰتِ وَٱلْمُتَصَدِّقِينَ وَٱلْمُتَصَدِّقَٰتِ وَٱلصَّٰٓئِمِينَ وَٱلصَّٰٓئِمَٰتِ وَٱلْحَٰفِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَٱلْحَٰفِظَٰتِ وَٱلذَّٰكِرِينَ ٱللَّهَ كَثِيرًۭا وَٱلذَّٰكِرَٰتِ أَعَدَّ ٱللَّهُ لَهُم مَّغْفِرَةًۭ وَأَجْرًا عَظِيمًۭا ﴿٣٥﴾
بهڕاستی پیاوان و ئافرهتانی موسوڵمان، پیاوان و ئافرهتانی ئیمان دار، پیاوان و ئافرهتانی ملکهچ و فهرمانبهردار، پیاوان و ئافرهتانی ڕاستگۆ، پیاوان و ئافرهتانی خۆگر، پیاوان و ئافرهتانی لهخوا ترس، پیاوان و ئافرهتانی بهخشهنده، پیاوان و ئافرهتانی ڕۆژووان، پیاوان و ئافرهتانی داوێن پاك و ئهو پیاو و ئافرهتانهی که زۆر یادی خوا دهکهن، بهخشین و لێ بوردهیی و پاداشتی زۆر مهزن و بێ سنووریان لهلایهن خوای گهورهوه بۆ ئامادهکراوه (ههر که دنیایان بهجێهێشت پێی شاد دهبن).
وَمَا كَانَ لِمُؤْمِنٍۢ وَلَا مُؤْمِنَةٍ إِذَا قَضَى ٱللَّهُ وَرَسُولُهُۥٓ أَمْرًا أَن يَكُونَ لَهُمُ ٱلْخِيَرَةُ مِنْ أَمْرِهِمْ ۗ وَمَن يَعْصِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَٰلًۭا مُّبِينًۭا ﴿٣٦﴾
بۆ هیچ پیاوێکی ئیماندار یان ژنێکی ئیماندار، نیه کاتێک که خواو پێغهمبهرهکهی بڕیاری شتێک بدهن ئهوان سهرپشک بن (له ئهنجامدانی ئهو کاره، چونکه) ئهوهی سهرپێچی بکات له فهرمانی خواو پێغهمبهرهکهی ئهوه ئیتر به ئاشکرا گومڕاو سهرلێشێواوه.
وَإِذْ تَقُولُ لِلَّذِىٓ أَنْعَمَ ٱللَّهُ عَلَيْهِ وَأَنْعَمْتَ عَلَيْهِ أَمْسِكْ عَلَيْكَ زَوْجَكَ وَٱتَّقِ ٱللَّهَ وَتُخْفِى فِى نَفْسِكَ مَا ٱللَّهُ مُبْدِيهِ وَتَخْشَى ٱلنَّاسَ وَٱللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخْشَىٰهُ ۖ فَلَمَّا قَضَىٰ زَيْدٌۭ مِّنْهَا وَطَرًۭا زَوَّجْنَٰكَهَا لِكَىْ لَا يَكُونَ عَلَى ٱلْمُؤْمِنِينَ حَرَجٌۭ فِىٓ أَزْوَٰجِ أَدْعِيَآئِهِمْ إِذَا قَضَوْاْ مِنْهُنَّ وَطَرًۭا ۚ وَكَانَ أَمْرُ ٱللَّهِ مَفْعُولًۭا ﴿٣٧﴾
تۆ ئهی محمد (صلى الله عليه وسلم) کاتێ بهو کهسهی که (زید) هو خوا نیعمهتی ئیمانی پێبهخشیوه، تۆش نیعمهتی ئازادیی و پهروهردهت له نزیکی خۆتهوه پێداوه دهڵێت: هاوسهری خۆت بهێڵهرهوه لای خۆت که (زهینهب)ه، له خوا بترسهو (تهڵاقی مهده)، وه شتێک له دڵ و دهروونی خۆتدا دهشاریتهوه که خوا دهیهوێت ئاشکرای بکات، له خهڵکی دهترسیت، (لهبهر ئهوه) کاتێ که زهید خواستی و بوو به هاوسهری (پاشان ڕێک نهکهوتن و جیابوونهوهو تهڵاق کهوهته نێوانیان)، ئێمه (زهینهب)مان له تۆ مارهکرد، بۆ ئهوهی هیچ جێپێلێژبوون و دڵتهنگییهک بۆ ئیمانداران دروست نهبێت، له هێنانی هاوسهرانی بهناو کوڕیان کاتێک که پێشتر هاوسهرو حهڵالیان بوون، فهرمانی خواش دهبێت جێبهجێ بکرێت.
مَّا كَانَ عَلَى ٱلنَّبِىِّ مِنْ حَرَجٍۢ فِيمَا فَرَضَ ٱللَّهُ لَهُۥ ۖ سُنَّةَ ٱللَّهِ فِى ٱلَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلُ ۚ وَكَانَ أَمْرُ ٱللَّهِ قَدَرًۭا مَّقْدُورًا ﴿٣٨﴾
هیچ گوناهو ههڵهیهک له سهر پێغهمبهر نیه له بهرانبهر کارێکهوه که خوا خستوویهته سهرشانی، (وه ئهم جۆره گۆڕانکاریانه) بهرنامهی خوایهو له پێغهمبهران و قهومه پێشووهکانیشدا ڕوهیداوه (که عهقیدهو بیروباوهڕیان ڕاستکردووهتهوه ههروهها پهیوهندیه کۆمهڵایهتی و ئابووری و ڕامیاریهکانیشیان بهگوێرهی بهرنامهی خوا سازدراوه)، بهردهوامیش فهرمانهکانی خوا بهوردی و ڕێکوپێکی دهبێت جێبهجێ بکرێت.
ٱلَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَٰلَٰتِ ٱللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُۥ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا ٱللَّهَ ۗ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ حَسِيبًۭا ﴿٣٩﴾
ئهوانهی که پهیامهکانی خوا دهگهیهنن، وه لهو دهترسن و جگه لهو له هێچ کهسی تر ناترسن، خوا خۆی بهسه که پاداشتی (چاکهکاران بداتهوهو له بێ باوهڕانیش بپرسێتهوه).
مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَآ أَحَدٍۢ مِّن رِّجَالِكُمْ وَلَٰكِن رَّسُولَ ٱللَّهِ وَخَاتَمَ ٱلنَّبِيِّۦنَ ۗ وَكَانَ ٱللَّهُ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمًۭا ﴿٤٠﴾
محمد وهنهبی باوکی هیچ کهس له پیاوانتان بێت بهڵکو پێغهمبهری خوایهو دواههمینی پێغهمبهرانه، ههمیشهو بهردهوامیش خوا به ههموو شتێک زانایه.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱذْكُرُواْ ٱللَّهَ ذِكْرًۭا كَثِيرًۭا ﴿٤١﴾
ئهی ئهو کهسانهی ئیمان و باوهڕتان هێناوه زۆر زۆر یادی خوا بکهن (ههمیشه ناوی پیرۆزی ئهوتان لهیاد بێ له دڵ و دهروونتانا جۆش بخواو بێته سهر زارتان).
وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةًۭ وَأَصِيلًا ﴿٤٢﴾
وه (تهسبیحات) و ستایشی بکهن له بهیانیان و دهمهو ئێواراندا.
هُوَ ٱلَّذِى يُصَلِّى عَلَيْكُمْ وَمَلَٰٓئِكَتُهُۥ لِيُخْرِجَكُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ ۚ وَكَانَ بِٱلْمُؤْمِنِينَ رَحِيمًۭا ﴿٤٣﴾
ههر ئهو زاته خۆی (صلوات) و ڕهحمهتی خۆیتان ههمیشهو بهردهوام بهسهردا دهبارێنێت، ههروهها فریشتهکانیشی (داوای لێخۆشبونتان بۆ دهکهن) بۆ ئهوهی له تاریکستانهکان دهرتان بکات و ڕزگارتان بکات وه بتانخاته ناو نوورو ڕووناکی (دینداریهوه له دنیادا، وه بهههشتی بهرینی له قیامهتدا، جا ئهو پهروهردگاره) ههمیشهو بهردهوام بۆ ئیمانداران بهڕهحم و میهرهبان و دلۆڤانه.
تَحِيَّتُهُمْ يَوْمَ يَلْقَوْنَهُۥ سَلَٰمٌۭ ۚ وَأَعَدَّ لَهُمْ أَجْرًۭا كَرِيمًۭا ﴿٤٤﴾
ئهو ڕۆژهش که بهدیداری شاد دهبن، به سهلام کردن پێشوازیتان لێ دهکات وه پاداشتی زۆر بهنرخ و پیرۆزی بۆ ئاماده کردوون.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِىُّ إِنَّآ أَرْسَلْنَٰكَ شَٰهِدًۭا وَمُبَشِّرًۭا وَنَذِيرًۭا ﴿٤٥﴾
ئهی پێغهمبهر (صلی الله علیه و سلم) ئێمه تۆمان ڕهوانه کردووه که شایهت بیت (بهسهر ئومهتی ئیسلامهوه له پهیامی خوات پێ ڕاگهیاندوون) وه مژده بهخشیت (به ئیمانداران بهوهی که ڕهزامهندی خواو بهههشتی بهرین چاوهڕێیانه) هو ترسێنهریشیت (بێ باوهڕان دهترسێنیت له خهشم و قینی خواو دۆزهخ).
وَدَاعِيًا إِلَى ٱللَّهِ بِإِذْنِهِۦ وَسِرَاجًۭا مُّنِيرًۭا ﴿٤٦﴾
ههروهها بانگهواز دهکهی بۆلای خوا لهسهر مۆڵهتی ئهو، چرایهکی ڕووناکیشی (بۆ سهرجهم سهرگهردانان).
وَبَشِّرِ ٱلْمُؤْمِنِينَ بِأَنَّ لَهُم مِّنَ ٱللَّهِ فَضْلًۭا كَبِيرًۭا ﴿٤٧﴾
(بهردهوام) مژده بده به ئیمانداران، که لهلایهن خواوه ڕێز و قهدرێکی زۆریان ههیه.
وَلَا تُطِعِ ٱلْكَٰفِرِينَ وَٱلْمُنَٰفِقِينَ وَدَعْ أَذَىٰهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى ٱللَّهِ ۚ وَكَفَىٰ بِٱللَّهِ وَكِيلًۭا ﴿٤٨﴾
ملکهچ و فهرمانداری کافرو دووڕووهکان مهبه گوێ مهده بهو یازارو ناخۆشیانهی (که پێشی دههێنن بۆ خۆت و بانگهوازهکهت)، ههمیشه پشت بهخوا ببهسته، تهنها خواش بهسه که پشتیوان و یاریدهدهربێت.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا نَكَحْتُمُ ٱلْمُؤْمِنَٰتِ ثُمَّ طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِن قَبْلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ فَمَا لَكُمْ عَلَيْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍۢ تَعْتَدُّونَهَا ۖ فَمَتِّعُوهُنَّ وَسَرِّحُوهُنَّ سَرَاحًۭا جَمِيلًۭا ﴿٤٩﴾
ئهی ئهو کهسانهی باوهڕتان هێناوه ئهگهرئافرهتانی ئیماندارانتان مارهکرد، لهوهودوا جیابوونهوهو تهڵاقدانتان پێش ئهوهی بچنه لایان، ئهوه هیچ (عـــدة)و ماوهیهکیان ناوێ تا حیسابی بۆ بکهن و (ماوهی چاوهڕوانی ناوێ بۆ ئهوهی شوو بکات به یهکێکی تر)، (لهگهڵ ئهوهشدا) ههندێك دیاریان پێشکهش بکهن و به جوانی دهستبهرداریان ببن.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِىُّ إِنَّآ أَحْلَلْنَا لَكَ أَزْوَٰجَكَ ٱلَّٰتِىٓ ءَاتَيْتَ أُجُورَهُنَّ وَمَا مَلَكَتْ يَمِينُكَ مِمَّآ أَفَآءَ ٱللَّهُ عَلَيْكَ وَبَنَاتِ عَمِّكَ وَبَنَاتِ عَمَّٰتِكَ وَبَنَاتِ خَالِكَ وَبَنَاتِ خَٰلَٰتِكَ ٱلَّٰتِى هَاجَرْنَ مَعَكَ وَٱمْرَأَةًۭ مُّؤْمِنَةً إِن وَهَبَتْ نَفْسَهَا لِلنَّبِىِّ إِنْ أَرَادَ ٱلنَّبِىُّ أَن يَسْتَنكِحَهَا خَالِصَةًۭ لَّكَ مِن دُونِ ٱلْمُؤْمِنِينَ ۗ قَدْ عَلِمْنَا مَا فَرَضْنَا عَلَيْهِمْ فِىٓ أَزْوَٰجِهِمْ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَٰنُهُمْ لِكَيْلَا يَكُونَ عَلَيْكَ حَرَجٌۭ ۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورًۭا رَّحِيمًۭا ﴿٥٠﴾
ئهی پێغهمبهر (صلی الله علیه و سلم) ئێمه ئهو هاوسهرانهتمان بۆ حهڵاڵ کردویت که مارهییت پێ بهخشیون، ئهو ئافرهتانهش که کهنیزهکی تۆن و له جهنگدا بهدیل گیراون (لهو سهردهمهدا کهنیزهك دیاردهیهکی کۆمهڵایهتی سروشتی بووه، ئاینی پیرۆزی ئیسلام بهجۆرهها شێوه ههوڵی نههێشتنی ئه دیاردهیه داوه)، ههروهها کچه مامهکانت، کچه پوورهکانت، کچه خاڵهکانت، کچی ئهو پوورانهت که کۆچیان کرد له تهک تۆدا، وه ههر ئافرهتێکی بڕوادار که ئهگهر ویستی خۆی پێشکهشی پێغهمبهر بکات، وه پێغهمبهریش ویستی مارهی بکات، که ئهمهیان تایبهتی تۆیه (ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه و سلم) نهك ئیمانداران، ئێمه ڕێ و شوێنمان بۆ ئهوان (واته ئیمانداران) ڕوونکردۆتهوه بهرانبهر هاوسهران و کهنیزهکانیان (ئهم ڕوونکردنهوهیه بۆ ئهوهیه که:) هیچ دڵتهنگی و غهمبارییهك ڕووت تێ نهکات (وابزانی که تۆ له سنوور دهرچوویت بهوهی که له چوار هاوسهر زیاترت ههیه) ههمیشهو بهردهوام خوا لێخۆشبوو و میهرهبانه (بۆ ئیمانداران).
۞ تُرْجِى مَن تَشَآءُ مِنْهُنَّ وَتُـْٔوِىٓ إِلَيْكَ مَن تَشَآءُ ۖ وَمَنِ ٱبْتَغَيْتَ مِمَّنْ عَزَلْتَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكَ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰٓ أَن تَقَرَّ أَعْيُنُهُنَّ وَلَا يَحْزَنَّ وَيَرْضَيْنَ بِمَآ ءَاتَيْتَهُنَّ كُلُّهُنَّ ۚ وَٱللَّهُ يَعْلَمُ مَا فِى قُلُوبِكُمْ ۚ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلِيمًا حَلِيمًۭا ﴿٥١﴾
ههرکامێکیان لابخهیت (له هاوسهرانت) یا ههرکامێکیان نزیک بکهیتهوه، یاخود ئهوهیان که بتهوێت و ئهوهیان که وازت لێ هێنابێ، پێی گونهبار نابیت (چونکه تۆ ستهمکار نیت) ئا بهم شێوهیه (خوای میهرهبان ئهم بارودۆخه خێزانییهی پێغهمبهر باس دهفهرموێت) تا (خێزانهکانت) دڵیان پێی ئارام بگرێت (چونکه ئهو ههموو ئهرکهی که لهسهر شانی پێغهمبهره، ئهوه دهخوازێت که جۆره سهربهستییهکی ههبێت)، هاوسهرانیش غهم و خهفهت نهخۆن و (وابزانن که پێغهمبهره لێیان زویره) وه ههمووان ڕازی بن بهو بارودۆخه خێزانییهی که بۆ پێغهمبهر لهبار و گونجاوه، خا خۆی دهزانێ که چی له دڵهکاندا حهشار داوه، بێگومان ههمیشه و بهردهوام خوا زانا و دانایه.
لَّا يَحِلُّ لَكَ ٱلنِّسَآءُ مِنۢ بَعْدُ وَلَآ أَن تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْوَٰجٍۢ وَلَوْ أَعْجَبَكَ حُسْنُهُنَّ إِلَّا مَا مَلَكَتْ يَمِينُكَ ۗ وَكَانَ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍۢ رَّقِيبًۭا ﴿٥٢﴾
لهمهودوا هێنانی ئافرهتانی تر بۆ تۆ حهڵاڵ نیه، یان واز هێنان له ههندێکیان، تا هاوسهرانی تر بخهیته جێیان، ههرچهنده ئهو ئافرهتانهی دهتهوێ بیانخیته جێگهی هاوسهرانت سهرسام بیت له ڕێك و پێکییان جگه کهنیزهك، ههمیشه و بهردهوام خوا چاودێری ههموو شتێك دهکات.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَدْخُلُواْ بُيُوتَ ٱلنَّبِىِّ إِلَّآ أَن يُؤْذَنَ لَكُمْ إِلَىٰ طَعَامٍ غَيْرَ نَٰظِرِينَ إِنَىٰهُ وَلَٰكِنْ إِذَا دُعِيتُمْ فَٱدْخُلُواْ فَإِذَا طَعِمْتُمْ فَٱنتَشِرُواْ وَلَا مُسْتَـْٔنِسِينَ لِحَدِيثٍ ۚ إِنَّ ذَٰلِكُمْ كَانَ يُؤْذِى ٱلنَّبِىَّ فَيَسْتَحْىِۦ مِنكُمْ ۖ وَٱللَّهُ لَا يَسْتَحْىِۦ مِنَ ٱلْحَقِّ ۚ وَإِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَٰعًۭا فَسْـَٔلُوهُنَّ مِن وَرَآءِ حِجَابٍۢ ۚ ذَٰلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَقُلُوبِهِنَّ ۚ وَمَا كَانَ لَكُمْ أَن تُؤْذُواْ رَسُولَ ٱللَّهِ وَلَآ أَن تَنكِحُوٓاْ أَزْوَٰجَهُۥ مِنۢ بَعْدِهِۦٓ أَبَدًا ۚ إِنَّ ذَٰلِكُمْ كَانَ عِندَ ٱللَّهِ عَظِيمًا ﴿٥٣﴾
ئهی ئهو کهسانهی باوهڕتان هێناوه مهچن بۆ سهردانی ماڵهکان پێغهمبهر مهگهر مۆڵهتتان بدرێت و مۆڵهت بخوازن، (ئهگهر مۆڵهت دران بۆ نانخواردنێك) چاوهڕێی پێگهیشتنی مهکهن ئهگهر پێنهگهیشتبوو (مهبهست ئهوهیه که زوو مهچن که هێشتا خواردنهکه پێنهگهیشتووه)، بهڵام بانگ کران ئهوه بچنه ژوورهوه، خۆتان به گفتوگۆوه سهرگهرم مهکهن، چونکه ئهو کارهتان پێغهمبهر ئازار دهدات (ههرچهنده) شهرمتان لێدهکات و (داوای چوونه دهرهوهتان لێناکات، بێگومان) خوا شهرم له (ڕاگهیاندنی) حهق و دروستی ناکات خۆ ئهگهر داوای شتێکی پێویستان (له خێزانهکانی پێغهمبهر کرد) له پشتی پهردهوه داوای لێبکهن، ئا ئهو جۆره ڕهفتاره چاکتر و پاکتره بۆ دلی ئیوه و ئهوانێش، بێگومان هیچ کات بۆتان نیه ئازارو دڵتهنگی بۆ پێغهمبهری خوا پێش بێنن، ههرگز بۆتان نیه هاوسهرانی دوای خۆی به هیچ جۆرێك ماره بکهن چونکه ئهو کارهتان لای خوا زۆر گهورهیهو (زۆر نابهجێیه، چونکه ئهوان دایکتانن، دایکیش له ڕۆڵهی حهرامه).
إِن تُبْدُواْ شَيْـًٔا أَوْ تُخْفُوهُ فَإِنَّ ٱللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَىْءٍ عَلِيمًۭا ﴿٥٤﴾
ئهگهر شتێك دهرببڕن و ئاشکرای بکهن یان بیشارنهوهو دهری نهبڕن، ئهوا بێگومان خوا به ههموو شتێك ئاگاو زانایه (نهێنی و ئاشکرا لای ئهو زاته چوون یهکه).
لَّا جُنَاحَ عَلَيْهِنَّ فِىٓ ءَابَآئِهِنَّ وَلَآ أَبْنَآئِهِنَّ وَلَآ إِخْوَٰنِهِنَّ وَلَآ أَبْنَآءِ إِخْوَٰنِهِنَّ وَلَآ أَبْنَآءِ أَخَوَٰتِهِنَّ وَلَا نِسَآئِهِنَّ وَلَا مَا مَلَكَتْ أَيْمَٰنُهُنَّ ۗ وَٱتَّقِينَ ٱللَّهَ ۚ إِنَّ ٱللَّهَ كَانَ عَلَىٰ كُلِّ شَىْءٍۢ شَهِيدًا ﴿٥٥﴾
(ئافرهتان) چاوپۆسییان لێدهکرێت و قهیناکا باوانیان بیانبینن، یان کوڕهکانی خۆیان، یان براکانیان، یان برازاکانیان، یان خوشکهزاکانیان، یان ئهو ئافرهتانهیان (که ئیشیان بۆ دهکهن له ماڵدا)، یان ئهوکهسانهی که له ماڵهکانیاندا دهژین، له خوا بترسن (ئهو سنوورانهی که بۆی داناون مهیشکێنن)، بێگومان خوا شایهته بهسهر ههموو شتێکهوه.
إِنَّ ٱللَّهَ وَمَلَٰٓئِكَتَهُۥ يُصَلُّونَ عَلَى ٱلنَّبِىِّ ۚ يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ صَلُّواْ عَلَيْهِ وَسَلِّمُواْ تَسْلِيمًا ﴿٥٦﴾
بهڕاستی خواو فرێشتهکانی (صلوات دهدهن لهسهر پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم، ئهی ئهوانهی باوهڕتان هێناوه ئێوهش (صلوات)ی لهسهر بدهن و (بهردهوام یادی خێری بکهن).
إِنَّ ٱلَّذِينَ يُؤْذُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ لَعَنَهُمُ ٱللَّهُ فِى ٱلدُّنْيَا وَٱلْءَاخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًۭا مُّهِينًۭا ﴿٥٧﴾
بێگومان ئهوانهی ئازاری خواو پێغهمبههکهی دهدهن (مهبهست ئازاردانی پێغهمبهره صلی الله علیه وسلم) یان ئهوانهی که هاوهڵ بۆ خوا بڕیار دهدهن و کوفر دهکهن و جوێنی پێدهدهن) خوا نهفرینی لێکردوون له دونیاو قیامهتدا سزایهکی زۆر خهجاڵهتئاوهرو سهرشۆڕکهریشی بۆ ئاماده کردوون.
وَٱلَّذِينَ يُؤْذُونَ ٱلْمُؤْمِنِينَ وَٱلْمُؤْمِنَٰتِ بِغَيْرِ مَا ٱكْتَسَبُواْ فَقَدِ ٱحْتَمَلُواْ بُهْتَٰنًۭا وَإِثْمًۭا مُّبِينًۭا ﴿٥٨﴾
ئهوانهش که ئازاری پیاوانی ئیماندارو ئافرهتانی ئیماندار دهدن بێئهوهی تاوانێکیان ئهنجامدابێت، ئهوانه بوختان و گوناهو تاوانێکی ئاشکرا دهگرنه ئهستۆ.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّبِىُّ قُل لِّأَزْوَٰجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَآءِ ٱلْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِن جَلَٰبِيبِهِنَّ ۚ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰٓ أَن يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ ۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورًۭا رَّحِيمًۭا ﴿٥٩﴾
ئهی پێغهمبهر (صلی الله علیه و سلم) به هاوسهرانت و کچهکانت و ئافرهتانی ئیماندار بڵێ: که به پۆشاکی باڵا پۆش خۆیان داپۆشن ئهوه لهبارترین شته که پێی بناسرێن، تا ئازار نهدرێن و (توشی گیروگرفت نهبن)، ههمیشهو بهردهوام خوا لێخۆشبوو میهرهبانه (له کهم و کووڕی ڕابوردووتان خۆش دهبێت).
۞ لَّئِن لَّمْ يَنتَهِ ٱلْمُنَٰفِقُونَ وَٱلَّذِينَ فِى قُلُوبِهِم مَّرَضٌۭ وَٱلْمُرْجِفُونَ فِى ٱلْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ ثُمَّ لَا يُجَاوِرُونَكَ فِيهَآ إِلَّا قَلِيلًۭا ﴿٦٠﴾
ئهگهر دووڕووهکان و دڵ بیمارهکان و پڕوپاگهندهچیهکان له مهدینهدا کۆڵ نهدهن، مۆڵهت و هانی تۆ دهدهین که تۆڵهیان لێ بسێنیت، (لهوهودوا زۆربهیان دهربهدهر بکهیت)و کهمێکیان نهبێت له شاردا نهمیننهوه.
مَّلْعُونِينَ ۖ أَيْنَمَا ثُقِفُوٓاْ أُخِذُواْ وَقُتِّلُواْ تَقْتِيلًۭا ﴿٦١﴾
(ئهوانه) نهفرین لێکراون له ههرکوێ بژین، دهبیت دهستگیر بکرێن و دهبێت بکوژرێن، (چونکه له خراپهو پیلان و تاوان و کوشتن و دزی و درۆزنی زیاتر هیچیان لێ نهوهشاوهتهوه).
سُنَّةَ ٱللَّهِ فِى ٱلَّذِينَ خَلَوْاْ مِن قَبْلُ ۖ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ ٱللَّهِ تَبْدِيلًۭا ﴿٦٢﴾
(دژایهتی ئهو دووڕووانه) لهبهرنامهی خوادایهو له ڕابوردووشدا ئهنجامدراوه، ههرگیز گۆڕانکاری نابینی له یاساو بهرنامهکانی خوادا.
يَسْـَٔلُكَ ٱلنَّاسُ عَنِ ٱلسَّاعَةِ ۖ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِندَ ٱللَّهِ ۚ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ ٱلسَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا ﴿٦٣﴾
خهلکی پرسیارت لێدهکهن دهربارهی ڕۆژی قیامهت (کهی بهرپا دهبێت) پێیان بڵێ: ئهی پێغهمبهر: (کاتی بهرپابوونی) ههر خوا خۆی دهزانێ، جا تۆ چووزانی لهوانهیه ڕۆژی قیامهت زۆر نزیکیش بێت.
إِنَّ ٱللَّهَ لَعَنَ ٱلْكَٰفِرِينَ وَأَعَدَّ لَهُمْ سَعِيرًا ﴿٦٤﴾
بێگومان ئهو خوایه نهفرینی کردوه له کافرهکان (له ڕۆژه قیامهتیشدا) دۆزهخێکی زۆر گهرمی بۆ ئاماده کردوون.
خَٰلِدِينَ فِيهَآ أَبَدًۭا ۖ لَّا يَجِدُونَ وَلِيًّۭا وَلَا نَصِيرًۭا ﴿٦٥﴾
بۆ ههمیشه تیایدا دهبێ بژین، لهوێش نه پشتیوانێك شکدهبهن فریایان بکهوێت نه کهسێك ڕزگاریان بکات.
يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِى ٱلنَّارِ يَقُولُونَ يَٰلَيْتَنَآ أَطَعْنَا ٱللَّهَ وَأَطَعْنَا ٱلرَّسُولَا۠ ﴿٦٦﴾
ڕۆژێك دێت ڕوخساریان ئهم دیودیوی پێدهکرێت لهناو ئاگردا (تا چاك ببرژێن و بسوتێن) (بهدهم ئاهو ناڵهوه دهڵێن): ئای خۆزگه فهرمانبهرداری خوا بووینایه، گوێڕایهڵی پێغهمبهر بووینایه.
وَقَالُواْ رَبَّنَآ إِنَّآ أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَآءَنَا فَأَضَلُّونَا ٱلسَّبِيلَا۠ ﴿٦٧﴾
(ههروهها) دهڵێن: ئێمه ملکهچ و فهرمانبهرداری ئاغاو گهورهکانمان بووین، ههر ئهوان ڕێگهو ڕێبازی (ڕاستیان) له ئێمه شێوان و ون کرد (خوا ڕسوایان دهکات).
رَبَّنَآ ءَاتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ ٱلْعَذَابِ وَٱلْعَنْهُمْ لَعْنًۭا كَبِيرًۭا ﴿٦٨﴾
پهروهردگارا: دووبهرابهرو دوو جهندابه سزای ئهوان بدهو نهفرینێکی زۆر بێئهندازهیان لێ بکه.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَكُونُواْ كَٱلَّذِينَ ءَاذَوْاْ مُوسَىٰ فَبَرَّأَهُ ٱللَّهُ مِمَّا قَالُواْ ۚ وَكَانَ عِندَ ٱللَّهِ وَجِيهًۭا ﴿٦٩﴾
ئهی ئهوکهسانهی باوهڕتان هێناوه: وهکو ئهوانه مهبن که ئازاری موسایان دا (تۆمهتیان بۆ دروستکرد، بوختانیان بۆ ههڵبهست) خوای گهورهش (لهو تۆمهت و بوختانهیان) پاڕاستی و پاکیی ئاشکرا کرد وه ئهو لای خوا زۆر بهڕێزو ئازیزه.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوْلًۭا سَدِيدًۭا ﴿٧٠﴾
ئهی ئهوکهسانهی باوهڕتان هێناوه له خوا بترسن و پارێزکاربن، ههمیشه قسه و گوفتاری بهجێ و بهسوود بکهن.
يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَٰلَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ ۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا ﴿٧١﴾
(ئهوسا ئیتر) کردهوهکانتان چاك و بهجێ و پهسهند دهکات، له گوناههکانیشتان خۆش دهبێت، جا ئهوهی فهرمانبهرداری خواو پێغهمبهرهکهی بێت، ئهوه ئیتر سهرکهوتن و سهرفهرازیهکی بێ ءهندازهو بێ سنووری بهدهست هێناوه.
إِنَّا عَرَضْنَا ٱلْأَمَانَةَ عَلَى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَٱلْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا ٱلْإِنسَٰنُ ۖ إِنَّهُۥ كَانَ ظَلُومًۭا جَهُولًۭا ﴿٧٢﴾
ئێمه ئهمانهتی (عهقیده و بیروباوڕ، ئهمانتی سهرپشکیمان) نیشانی ئاسمانهکان و زهوی و کێوهکان دا، (یاخود پێشنیارمان کرد که ئێوه ههڵگری ئهم ئهمانهته بن)، بهڵام ههمووان دهستیان پێوهناو ترسان لێی (ههر پێیان چاك بوو ئاوا (مسیر بن، سهرپشك نهبن) کهچی ئادهمیزاد ههڵیگرت و گرتیه ئهستۆی، بهڕاستی زۆر ستهمکار و نهفام بوو (ئهگهر زۆرینه ڕهچاو بکهین).
لِّيُعَذِّبَ ٱللَّهُ ٱلْمُنَٰفِقِينَ وَٱلْمُنَٰفِقَٰتِ وَٱلْمُشْرِكِينَ وَٱلْمُشْرِكَٰتِ وَيَتُوبَ ٱللَّهُ عَلَى ٱلْمُؤْمِنِينَ وَٱلْمُؤْمِنَٰتِ ۗ وَكَانَ ٱللَّهُ غَفُورًۭا رَّحِيمًۢا ﴿٧٣﴾
تا خوا سزای پیاوان و، وه ئافرهتانی دووڕوو، وه هاوهڵپهرستان له پیاوان و له ئافرهتان بدات، ههروهها تهوبهو پهشیمانی له پیاوان و ئافرهتانی ئیماندار وهردهگرێت، بێگومان خوای گهوره (بۆ ئهوان) زۆر لێخۆشبوو و بهڕهحم و میهرهبانه.