إِنَّا جَعَلْنَٰهُ قُرْءَٰنًا عَرَبِيًّۭا لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿٣﴾
ئێمه ئهو کتێبهمان کردوهه به قورئانێك، بهزمانی عهرهبی، بهڵکو ژیری و بیروهۆشتان بخهنه کار (تالێی تێبگهن و پهیڕهوی بکهن).
وَإِنَّهُۥ فِىٓ أُمِّ ٱلْكِتَٰبِ لَدَيْنَا لَعَلِىٌّ حَكِيمٌ ﴿٤﴾
ئهم قورئانه له _لوح المحفوظ_ دا (کهسهرچاوهی قورئان و ههموو کتێبهکانی تری خوایه) پارێزراوه که زۆر بهرزو بهڕێزه لامان و پڕه له دانایی.
أَفَنَضْرِبُ عَنكُمُ ٱلذِّكْرَ صَفْحًا أَن كُنتُمْ قَوْمًۭا مُّسْرِفِينَ ﴿٥﴾
باشه، ئایا دهکرێت ئێمه وازتان لێ بهێنین و هۆشیاریتان نهکهینهوه بهم قورئانه لهبهر ئهوهی ئێوه هۆزێکی زیادهڕه و لارو وێرن (نهخێر شتی وا له ئێمه ناوهشێتهوه).
وَكَمْ أَرْسَلْنَا مِن نَّبِىٍّۢ فِى ٱلْأَوَّلِينَ ﴿٦﴾
ئێمه چهندهها پێغهمبهرمان ناردووه بۆ نهوهکانی ڕابووردوو تا سهرگهردان نهبن.
وَمَا يَأْتِيهِم مِّن نَّبِىٍّ إِلَّا كَانُواْ بِهِۦ يَسْتَهْزِءُونَ ﴿٧﴾
بێگومان هیچ پێغهمبهرێکیان بۆ نههاتووه که ئهوان گاڵتهیان پێ نهکردبێت.
فَأَهْلَكْنَآ أَشَدَّ مِنْهُم بَطْشًۭا وَمَضَىٰ مَثَلُ ٱلْأَوَّلِينَ ﴿٨﴾
کهواته ئهبێت ئهم بێ بڕوایانه چاوهڕێی چی بکهن لهکاتێکدا ئێمه دڕندهتر و بهههڵمهتترمان لهوان لهناو بردووه، ئیتر بهسهرهات و ڕووداوی پێشینان بهسهرچووه و تێپهڕ یووه.
وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ ٱلْعَزِيزُ ٱلْعَلِيمُ ﴿٩﴾
خۆ ئهگهر پرسیاریان لێ بکهیت: کێ ئاسمانهکان و زهوی دروست کردووه؟ له وهڵامدا بهدڵنیایی دهڵێن: ههر زاتی باڵادهست و زانا دروستی کردوون.
ٱلَّذِى جَعَلَ لَكُمُ ٱلْأَرْضَ مَهْدًۭا وَجَعَلَ لَكُمْ فِيهَا سُبُلًۭا لَّعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿١٠﴾
ئهو خوایهی که زهوی کردووه به لانکهی ژیانتان، ڕێگهوبانی تیایدا بۆ ئاسان کردوون، بۆ ئهوهی بگهنه مهبهست و ژیانتان ئاسان و ئاسووده بکهن.
وَٱلَّذِى نَزَّلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءًۢ بِقَدَرٍۢ فَأَنشَرْنَا بِهِۦ بَلْدَةًۭ مَّيْتًۭا ۚ كَذَٰلِكَ تُخْرَجُونَ ﴿١١﴾
ههروهها ئهو خوایه له ئاسمانهوه به ئهندازهیهکی دیاریی کراو بارانی باراندووه و دهفهرموێت، وڵاتی وشك و مردوومان پێ زیندوو کردۆتهوه، ههر بهو شێوهیه ئێوهش له گۆڕهکانتان دههێنرێنه دهرهوه.
وَٱلَّذِى خَلَقَ ٱلْأَزْوَٰجَ كُلَّهَا وَجَعَلَ لَكُم مِّنَ ٱلْفُلْكِ وَٱلْأَنْعَٰمِ مَا تَرْكَبُونَ ﴿١٢﴾
ههر ئهو زاته ههموو جووتهکانی (له جیهانی ئادهمیزاد و زیندهواران و ڕوهك و بێ گیانهکاندا) دروست کردووه، ههروهها کهشتی و جۆرهکانی ئاژهڵی بۆ ڕام هێناون، که بۆ سواریی سوودی لێ وهربگرن.
لِتَسْتَوُۥاْ عَلَىٰ ظُهُورِهِۦ ثُمَّ تَذْكُرُواْ نِعْمَةَ رَبِّكُمْ إِذَا ٱسْتَوَيْتُمْ عَلَيْهِ وَتَقُولُواْ سُبْحَٰنَ ٱلَّذِى سَخَّرَ لَنَا هَٰذَا وَمَا كُنَّا لَهُۥ مُقْرِنِينَ ﴿١٣﴾
بۆ ئهوهی لهسهر پشتیان جێگیر ببن، دوایش یادی نازو نیعمهتی پهروهردگارتان بکهنهوه کاتێك که سهقامگیر دهبن لهسهری، (چونکه جۆرهها هۆکاری هاتووچۆی بۆ سازاندوون) و بشڵێن: ستایش و بهرزی و بێگهردی بۆ ئهو زاتهی که ئهمهی بۆ ڕهخساندوین (خۆ ئهگهر ئهو بهمیهرهبانی خۆی بۆی ڕام نهکردینایه) ئێمه نهماندهتوانی ڕامیان بهێنین.
وَإِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا لَمُنقَلِبُونَ ﴿١٤﴾
ئێمه بێگومان ههر بۆ لای پهروهردگارمان دهگهرێینهوه. پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم ههر جارێك سواری وڵاخهکهی ببوایه سێ جار (الله أکبر) ی دهفهرموو، دوایی دهیفهرموو: سبحان الذی سخر لنا هذا وما کنا له مقرنین وإنا الی ڕبنا لمنقلبون).
وَجَعَلُواْ لَهُۥ مِنْ عِبَادِهِۦ جُزْءًا ۚ إِنَّ ٱلْإِنسَٰنَ لَكَفُورٌۭ مُّبِينٌ ﴿١٥﴾
باوهڕ چهوتهکان، ههندێ له بهندهکانی خوا، بهخوا دهزانن (مهسیحییهکان دهڵێن: عیسا کوڕی خوایه، جوو دهڵێت: عوزهیر، بتپهرستهکان دهڵێن: فریشتهکان کچی خوان)!! بهڕاستی زۆربهی خهڵکی قهدری خوا نازانن و بێ باوهڕێکی زۆر ئاشکران.
أَمِ ٱتَّخَذَ مِمَّا يَخْلُقُ بَنَاتٍۢ وَأَصْفَىٰكُم بِٱلْبَنِينَ ﴿١٦﴾
ئایا ڕهواو ڕاسته، لهوهی که دروستی دهکات کچان بۆ خۆی بڕیار بدات و بهخشینی کوڕانیش بهڕهوا بزانێت بۆ ئێوه؟! (ئهمانه ههمووی بیروباوهڕی نهفامهکان بوون خوای گهوره دهیهوێت ههر به بۆچوونی خۆیان بیروباوهڕیان پووچهڵ بکاتهوه).
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُم بِمَا ضَرَبَ لِلرَّحْمَٰنِ مَثَلًۭا ظَلَّ وَجْهُهُۥ مُسْوَدًّۭا وَهُوَ كَظِيمٌ ﴿١٧﴾
کاتیکیش مژده بدرێت به یهکێکیان بهوهی که بۆ خوای میهرهبان به ڕهوای زانیووه (مهبهست ئهوهیه که کچیان بووه)، ئهوه ڕووخساری ڕهش ههڵدهگهڕێت و له دهرووندا پیش دهخواتهوه.
أَوَمَن يُنَشَّؤُاْ فِى ٱلْحِلْيَةِ وَهُوَ فِى ٱلْخِصَامِ غَيْرُ مُبِينٍۢ ﴿١٨﴾
ئایا کهسێك به منداڵی خوا ڕهوا دهبینن، (که لهباوی ئهواندا) ههردهم پهروهرده دهکرێت لهناو خشڵ و ئارایش کردنی خۆیداو له شهڕو شۆڕو جهنگیشدا دهرناکهوێت؟!
وَجَعَلُواْ ٱلْمَلَٰٓئِكَةَ ٱلَّذِينَ هُمْ عِبَٰدُ ٱلرَّحْمَٰنِ إِنَٰثًا ۚ أَشَهِدُواْ خَلْقَهُمْ ۚ سَتُكْتَبُ شَهَٰدَتُهُمْ وَيُسْـَٔلُونَ ﴿١٩﴾
ئهو خوانهناسانه فریشتهکان که بهندهی خوای میهرهبانن، بهکچی خوایان دهدایه قهڵهم!! ئایا ئهوان ئامادهی دروستکردنیان بوون؟! له ئاییندهدا ئهم بوختانهیان لهسهر دهنوسرێت و پرسیاریشیان لێ دهکرێت.
وَقَالُواْ لَوْ شَآءَ ٱلرَّحْمَٰنُ مَا عَبَدْنَٰهُم ۗ مَّا لَهُم بِذَٰلِكَ مِنْ عِلْمٍ ۖ إِنْ هُمْ إِلَّا يَخْرُصُونَ ﴿٢٠﴾
(بۆ پینه کردنی ههڵویستی ناڕهوایان) دهیانوت: ئهگهر خوای میهرهبان بیویستایه... ئێمه ئهمانهمان نهدهپهرست، وه نهبێت لهسهر بنچینهی هیچ زانستی و زانیاریهك ئهو قسهیه بکهن، ئهمانه تهنها درۆ نهبێت هیچی تر ناڵێن.
أَمْ ءَاتَيْنَٰهُمْ كِتَٰبًۭا مِّن قَبْلِهِۦ فَهُم بِهِۦ مُسْتَمْسِكُونَ ﴿٢١﴾
ئایا ئهو خوانهناسانه پێش ئهم قورئانه کتێبێکی ترمان بۆ ناردوون؟ تا پابهندی بن و پهیڕهوی بکهن؟
بَلْ قَالُوٓاْ إِنَّا وَجَدْنَآ ءَابَآءَنَا عَلَىٰٓ أُمَّةٍۢ وَإِنَّا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم مُّهْتَدُونَ ﴿٢٢﴾
ئهوانه هیچی وا نیه، بهڵکو ههر تهنها ئهوهیه که دهیانوت: بهڕاستی ئێمه باوو باپیرانی خۆمان لهسهر ئاین و بهرنامهیهکی ئاوا دیووه، بێگومان ئێمهش بهشوێن ڕێبازی ئهواندا ههنگاو ههڵدهگرین و ڕێنمووییمان وهرگرتووه!!
وَكَذَٰلِكَ مَآ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِى قَرْيَةٍۢ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَآ إِنَّا وَجَدْنَآ ءَابَآءَنَا عَلَىٰٓ أُمَّةٍۢ وَإِنَّا عَلَىٰٓ ءَاثَٰرِهِم مُّقْتَدُونَ ﴿٢٣﴾
ههر بهو شێوهیه هیچ پێغهمبهرێکمان نهناردووه بۆ هیچ شارێك، که خۆشگوزهرانهکان نهیانوتبێت: ئێمه باوو باپیرانی خۆمان بینیووه پابهندی بیروباوهڕێك بوون، بێگومان ئێمهش چاو لهوان دهکهین و پهیڕهوی ئهوان دهکهین.
۞ قَٰلَ أَوَلَوْ جِئْتُكُم بِأَهْدَىٰ مِمَّا وَجَدتُّمْ عَلَيْهِ ءَابَآءَكُمْ ۖ قَالُوٓاْ إِنَّا بِمَآ أُرْسِلْتُم بِهِۦ كَٰفِرُونَ ﴿٢٤﴾
پێغهمبهرهکهش وتوویهتی: باشه... ئهگهر له ڕێگه و ڕێبازو بهرنامهی باو و باپیرانتان چاکتریشم بۆ هێنان ههر شوێنیان دهکهون؟! له وهڵامدا وتیان: بهڕاستی ئێمه بهو بهرنامه و پهیامهی که به ئێوهدا ڕهوانه کراوه بڕوا ناکهین.
فَٱنتَقَمْنَا مِنْهُمْ ۖ فَٱنظُرْ كَيْفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلْمُكَذِّبِينَ ﴿٢٥﴾
جا ئێمهش تۆڵهمان لێسهندن، سهرنج بده و ببینه سهرئهنجامی ئهوانهی بڕوایان به پهیامی پێغهمبهران نهکرد چۆن بوو.
وَإِذْ قَالَ إِبْرَٰهِيمُ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِۦٓ إِنَّنِى بَرَآءٌۭ مِّمَّا تَعْبُدُونَ ﴿٢٦﴾
ئهو کاته بیهێنهوه یاد که ئیبراهیم به باوکی و هۆزهکهی خۆی وت: بهڕاستی من دووره پهرێزم لهو شتانهی که ئێوه دهیپهرستن...
إِلَّا ٱلَّذِى فَطَرَنِى فَإِنَّهُۥ سَيَهْدِينِ ﴿٢٧﴾
جگه لهو زاتهی که دروستی کردووم، ههر ئهویش ڕێنموویم دهکات و دهمخاته سهر ڕێگهی ڕاست و دروست.
وَجَعَلَهَا كَلِمَةًۢ بَاقِيَةًۭ فِى عَقِبِهِۦ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿٢٨﴾
ئهوسا ئیتر ئهو بهرنامهی یهکخواناسیهی هێشتهوه بۆ هۆزو گهلانی دوای خۆی، بۆ ئهوهی ئهوانیش بگهڕێنهوه بۆ سهر ئهو بیروباوهڕه ڕاسته.
بَلْ مَتَّعْتُ هَٰٓؤُلَآءِ وَءَابَآءَهُمْ حَتَّىٰ جَآءَهُمُ ٱلْحَقُّ وَرَسُولٌۭ مُّبِينٌۭ ﴿٢٩﴾
خوا دهفهرموێت: جا من ئهوانه و باو و باپیرانیانم له خۆشگوزهرانیدا هێشتهوه تا ئهو کاتهی قورئان و پێغهمبهرێکی ئاشکرایان بۆ هات (تا پهیامی خوایان بۆ ڕوون بکاتهوه).
وَلَمَّا جَآءَهُمُ ٱلْحَقُّ قَالُواْ هَٰذَا سِحْرٌۭ وَإِنَّا بِهِۦ كَٰفِرُونَ ﴿٣٠﴾
کاتێکیش که حهق و ڕاستیان پێگهیشت.. وتیان: ئهمه سیحرو جادووه و بێگومان ئێمه بێ باوهڕین پێی..
وَقَالُواْ لَوْلَا نُزِّلَ هَٰذَا ٱلْقُرْءَانُ عَلَىٰ رَجُلٍۢ مِّنَ ٱلْقَرْيَتَيْنِ عَظِيمٍ ﴿٣١﴾
ههروهها بیانوویان گرت وتیان: ئهوه بۆ ئهم قورئانه دانهبهزێنرا بۆ سهر پیاوێکی گهوره له پیاوه گهورهکانی دوو شارهکه؟! (مهبهستیان مهککه و طائف بووه)
أَهُمْ يَقْسِمُونَ رَحْمَتَ رَبِّكَ ۚ نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُم مَّعِيشَتَهُمْ فِى ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا ۚ وَرَفَعْنَا بَعْضَهُمْ فَوْقَ بَعْضٍۢ دَرَجَٰتٍۢ لِّيَتَّخِذَ بَعْضُهُم بَعْضًۭا سُخْرِيًّۭا ۗ وَرَحْمَتُ رَبِّكَ خَيْرٌۭ مِّمَّا يَجْمَعُونَ ﴿٣٢﴾
ئایا ئهوانه ڕهحمهتی پهروهردگاری تۆ دابهش دهکهن؟! (کهسانی شایسته دهدۆزنهوه بۆ پێغهمبهرایهتی؟!) له کاتێکدا ئێمهین که ڕزق و ڕۆزیمان له نێوانیاندا دابهش کردووه له ژیانی دنیادا و پلهو پایهی ههندێکیمان بهرزکردۆتهوه بهسهر ههندێکیاندا، بۆ ئهوهی ههمووان کاروباری یهکتر تهواوبکهن و کهڵك له توانایی ولێهاتوویی یهکتر وهربگرن، جا لهگهڵ ئهو ههموو بههرهو بهخششانهدا ڕهحمهت و میهرهبانی پهروهردگاری تۆ (کهتایبهتی ئیماندارانه له قیامهتدا) له ههموو ئهو شتانهی که خهڵکی کۆی دهکهنهوه (له ماڵ و سامان و هۆکارهکانی ڕابواردن) چاکترو بهنرختره.
وَلَوْلَآ أَن يَكُونَ ٱلنَّاسُ أُمَّةًۭ وَٰحِدَةًۭ لَّجَعَلْنَا لِمَن يَكْفُرُ بِٱلرَّحْمَٰنِ لِبُيُوتِهِمْ سُقُفًۭا مِّن فِضَّةٍۢ وَمَعَارِجَ عَلَيْهَا يَظْهَرُونَ ﴿٣٣﴾
ئهگهر لهبهرئهوه نهبوایه خهڵکی ههموو دهبوون به یهکپارچه (له بێ باوهڕی و تاوانکاریدا)، ئهوه ههر کهس باوهڕی بهخوای میهرهبان نهبوایه سهقفی خانووهکهیمان له زیو بۆ دروست دهکرد، ههروهها قادرمه و ئاسانسوارمان بۆ دهکردن تا بهسهریدا سهربکهون و دهربکهون...
وَلِبُيُوتِهِمْ أَبْوَٰبًۭا وَسُرُرًا عَلَيْهَا يَتَّكِـُٔونَ ﴿٣٤﴾
ههروهها بۆ ماڵهکانیان قاپی و دهروازهی زیو و کورسی و قهنهفهی ڕازاوهشمان پێدهبهخشین تا پاڵ بدهنهوه و شانی لهسهر دادهن...
وَزُخْرُفًۭا ۚ وَإِن كُلُّ ذَٰلِكَ لَمَّا مَتَٰعُ ٱلْحَيَوٰةِ ٱلدُّنْيَا ۚ وَٱلْءَاخِرَةُ عِندَ رَبِّكَ لِلْمُتَّقِينَ ﴿٣٥﴾
به ههموو جۆره نهخش و نیگارێکی جوان و ڕازاوه (دارو دیوارو سهقف و دهرگا و کهلوپهلی ناو ماڵهکانیانمان دهڕازاندهوه)، جا ئهوه ههر ههمووی خۆشگوزهرانی ژیانی دنیا نهبێت هیچی تر نی یه، له کاتێکدا که ژیانی پڕ خۆشی و بهختهوهری نهبڕاوه لای پهروهردگارت بۆ خواناسان و دووره پهرێزانه له گوناه.
وَمَن يَعْشُ عَن ذِكْرِ ٱلرَّحْمَٰنِ نُقَيِّضْ لَهُۥ شَيْطَٰنًۭا فَهُوَ لَهُۥ قَرِينٌۭ ﴿٣٦﴾
کهسێك خۆی کوێر بکات له ئاستی قورئان و یادی خوای میهرهبان، ئهوه ئێمه شهیتانێك دهکهینه مڵۆزمی و ههمیشه دهبێته یار و یاوهری و لهگهڵیدا دهبێت.
وَإِنَّهُمْ لَيَصُدُّونَهُمْ عَنِ ٱلسَّبِيلِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُم مُّهْتَدُونَ ﴿٣٧﴾
بێگومان ئهو شهیتانانه، ڕێگهی ڕاستیان لێ دهگرن و وایان لێدهکهن که وابزانن بهدڵنیایی لهسهر ڕێبازێکی چاك و ڕاستن.
حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءَنَا قَالَ يَٰلَيْتَ بَيْنِى وَبَيْنَكَ بُعْدَ ٱلْمَشْرِقَيْنِ فَبِئْسَ ٱلْقَرِينُ ﴿٣٨﴾
تا ئهو کاتهی خهڵهتاوهکه دێته لامان (له قیامهتدا خۆی و شهیتانهکهی ئاماده دهکرێن بۆ لێپرسینهوه) ئهوه به شهیتانهکهی دهڵێت: خۆزگه نێوانی من و تۆ به قهدهر ڕۆژههڵات و ڕۆژئاوا لهیهك دوور بوایه، ئای که هاوڕێیهکی نالهبارو خراپ بوویت.
وَلَن يَنفَعَكُمُ ٱلْيَوْمَ إِذ ظَّلَمْتُمْ أَنَّكُمْ فِى ٱلْعَذَابِ مُشْتَرِكُونَ ﴿٣٩﴾
ئهمڕۆ ئهو قسه و گلهیی و بناشتانه ههرگیز سوودتان پێ ناگهیهنن، (چونکه) کاتی خۆی ئێوه ستهمتان له خۆتان و خهڵکیش کردووه، ئێسته بێگومان ههردوولاتان له سزاو ئازاردا بهشدارن.
أَفَأَنتَ تُسْمِعُ ٱلصُّمَّ أَوْ تَهْدِى ٱلْعُمْىَ وَمَن كَانَ فِى ضَلَٰلٍۢ مُّبِينٍۢ ﴿٤٠﴾
ئایا تۆ ئهی پێغهمبهر ئهو بێ باوهڕهی که وهك کهڕ وایه گوێبیست دهکهیت؟ یان ئهوهی کوێره هیدایهتی دهدهیت؟! یاخود ئهو کهسهی له گومڕایی ئاشکرادا ڕۆچووه ڕێنموویی دهکهیت؟! (دیاره ئهوه حاڵیان بێت هیدایهتیان ئاسان نیه).
فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بِكَ فَإِنَّا مِنْهُم مُّنتَقِمُونَ ﴿٤١﴾
جا ئهگهر تۆ لهناو بهرین و بتمرێنین، ئهوه ئێمه بێگومان تۆڵهیان ههر لێدهسێنین.
أَوْ نُرِيَنَّكَ ٱلَّذِى وَعَدْنَٰهُمْ فَإِنَّا عَلَيْهِم مُّقْتَدِرُونَ ﴿٤٢﴾
یاخود ئهنجامی ئهوههڕهشهیهی لێمان کردوون نیشانی تۆی دهدهین، چونکه بێگومان ئێمه توانامان بهسهریاندا ههیه.
فَٱسْتَمْسِكْ بِٱلَّذِىٓ أُوحِىَ إِلَيْكَ ۖ إِنَّكَ عَلَىٰ صِرَٰطٍۢ مُّسْتَقِيمٍۢ ﴿٤٣﴾
کهواته تۆ بێ خهم بهو پابهندی ئهوهبه که نیگات بۆ کراوه، چونکه تۆ بهڕاستی لهسهر ڕێگه و ڕێباز و بهرنامهیهکی ڕاست و دروستیت (له لایهن پهروهردگارتهوه ئاڕاسته دهکرێیت).
وَإِنَّهُۥ لَذِكْرٌۭ لَّكَ وَلِقَوْمِكَ ۖ وَسَوْفَ تُسْـَٔلُونَ ﴿٤٤﴾
بهڕاستی ئهم قورئانه یادخهرهوهیه بۆ خۆت و بۆ قهومهکهت، له ئایندهشدا پرسیارتان لێدهکرێت دهربارهی.
وَسْـَٔلْ مَنْ أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رُّسُلِنَآ أَجَعَلْنَا مِن دُونِ ٱلرَّحْمَٰنِ ءَالِهَةًۭ يُعْبَدُونَ ﴿٤٥﴾
تۆ لهو پێغهمبهرانهی که ناردوومانه پێش تۆ بپرسه، ئایا جگه له خوای میهرهبان خوای ترمان دیاری کردووه که بهندایهتی بۆ بکرێت. (مهبهست ئهوهیه که سهرچاوهی ههموو پێغهمبهران یهکێکه)
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَآ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَمَلَإِيْهِۦ فَقَالَ إِنِّى رَسُولُ رَبِّ ٱلْعَٰلَمِينَ ﴿٤٦﴾
سوێند بهخوا بێگومان ئێمه موسا پێغهمبهرمان نارد به بهڵگه و نیشانهکانمانهوه بۆ لای فیرعهون و دارو دهستهی، پێی ڕاگهیاندن که: بهڕاستی من ڕهوانهکراوی پهروهردگاری ههموو جیهانیانم.
فَلَمَّا جَآءَهُم بِـَٔايَٰتِنَآ إِذَا هُم مِّنْهَا يَضْحَكُونَ ﴿٤٧﴾
کهچی که هاته لایان به بهڵگه و موعجیزهکانمانهوه، سهریان سوڕماو گاڵته و پێکهنینیان به موعجیزهکانی دههات.
وَمَا نُرِيهِم مِّنْ ءَايَةٍ إِلَّا هِىَ أَكْبَرُ مِنْ أُخْتِهَا ۖ وَأَخَذْنَٰهُم بِٱلْعَذَابِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ ﴿٤٨﴾
هیچ موعجیزهیهکمان نیشان نهداون، که لهوی تر گهورهتر نهبووبێت، (جا که باوهڕیان نههێناوه) گرفتاری تاڵی و ناخۆشی و سزامان کردن بۆ ئهوهی بگهڕێنهوه و بهخۆدا بچنهوه.
وَقَالُواْ يَٰٓأَيُّهَ ٱلسَّاحِرُ ٱدْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ إِنَّنَا لَمُهْتَدُونَ ﴿٤٩﴾
کهچی به موسایان وت: ئهی جادووگهر!! له پهروهردگارت داوا بکه بۆمان، بهو پهیمانهی بهتۆی داوه بابهڵاو ناخۆشیمان لهسهر ههڵبگرێت بێگومان ئێمه له هیدایهت دراوان دهبین!!
فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ ٱلْعَذَابَ إِذَا هُمْ يَنكُثُونَ ﴿٥٠﴾
جاههر که بهڵاو ناخۆشیمان لهسهر لابردن خێرا بهڵێن و پهیمانهکهیان ههڵدهوهشاند.
وَنَادَىٰ فِرْعَوْنُ فِى قَوْمِهِۦ قَالَ يَٰقَوْمِ أَلَيْسَ لِى مُلْكُ مِصْرَ وَهَٰذِهِ ٱلْأَنْهَٰرُ تَجْرِى مِن تَحْتِىٓ ۖ أَفَلَا تُبْصِرُونَ ﴿٥١﴾
فیرعهون جاڕیدا بهناو قهوم و گهلهکهیدا وتی: ئهی قهوم و گهلم، من پاشای میصرم و فهرمانڕهوای ئهم وڵاتهم، ئهم ڕووبارانهش بهبهر کۆشکهکانمدا دهڕوات، ئایا ئهم دهسهڵاتهی من نابینن؟!..
أَمْ أَنَا۠ خَيْرٌۭ مِّنْ هَٰذَا ٱلَّذِى هُوَ مَهِينٌۭ وَلَا يَكَادُ يُبِينُ ﴿٥٢﴾
بهڵکو نابینن من چاکترم لهو کهسهی ناوبانگی نی یه و کهسایهتیهکی لاوازو نهناسراوه و زمان پاراو نی یه و لهوانه نی یه بتوانێت چاك خهڵکی تێبگهیهنێت؟!
فَلَوْلَآ أُلْقِىَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌۭ مِّن ذَهَبٍ أَوْ جَآءَ مَعَهُ ٱلْمَلَٰٓئِكَةُ مُقْتَرِنِينَ ﴿٥٣﴾
جا ئهوه بۆچی بازنی ئاڵتون و زێڕی پێشکهش ناکرێت (تانیشانه بێت بۆ پایهداری؟!)یان ئهوه بۆ فریشته لهگهڵیدا نههاتن بۆ بانگهواز کردن و پشتیوانی لێکردنی؟!
فَٱسْتَخَفَّ قَوْمَهُۥ فَأَطَاعُوهُ ۚ إِنَّهُمْ كَانُواْ قَوْمًۭا فَٰسِقِينَ ﴿٥٤﴾
فیرعهون هیچ نرخی دانهنا بۆ قهوم و گهلهکهی، به سووکی سهیری دهکردن، ئهوانیش ملکهچ و فهرمانبهرداری بوون، بهڕاستی ئهوانه قهومێکی فاسق و تاوانبار و گوناهکار بوون.
فَلَمَّآ ءَاسَفُونَا ٱنتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَٰهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿٥٥﴾
خوا فهرمووی: جا کاتێك ئێمهیان تووڕه کردو ڕقی ئێمهیان ههستان، ئێمهش تۆڵهمان لێسهندن، ههر ههموویانمان له دهریادا خنکاندو نوقم کرد...
فَجَعَلْنَٰهُمْ سَلَفًۭا وَمَثَلًۭا لِّلْءَاخِرِينَ ﴿٥٦﴾
جا کردمانن به پێشهنگی تیاچووهکان و پهند و عیبرهت بۆ خهڵکی تری دوای ئهوان.
۞ وَلَمَّا ضُرِبَ ٱبْنُ مَرْيَمَ مَثَلًا إِذَا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ ﴿٥٧﴾
کاتێکیش باسی کوڕهکهی مهریهم_عیسا_ بهنموونه هێنرابێتهوه، دهستبهجێ قهوم و هۆزهکهی تۆ ملهجهڕێیان کردووه و سهریان باداوه و تهسلیمی حهق نهبوون (به باسکردنی سهغڵهت بوون)....
وَقَالُوٓاْ ءَأَٰلِهَتُنَا خَيْرٌ أَمْ هُوَ ۚ مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلًۢا ۚ بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ ﴿٥٨﴾
وتویانه ئایا پهرستراوهکانی ئێمه شایانی پهرستنن یان ئهو؟! واته_عیسا_، ئهو نموونانهیان بۆ تۆ نهدههێنایهوه، تهنها بۆ موجادهله نهبێت، (وهنهبێت بهشوێن حهق و ڕاستیدا بگهڕێن)، بهڵکو ئهوانه کهسانێکن ههمیشه حهز به دوژمنایهتی و ئاژاوه و ململانێی بێ سهروبن دهکهن.
إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنَا عَلَيْهِ وَجَعَلْنَٰهُ مَثَلًۭا لِّبَنِىٓ إِسْرَٰٓءِيلَ ﴿٥٩﴾
ئهو عیسایه تهنها بهندهیهکی ئێمه بوو که نازو نیعمهتی پێغهمبهرایهتیمان پێبهخشی و کردمانه نموونهیهکی چاك بۆ نهوهی ئیسرائیل تا شوێنی بکهون.
وَلَوْ نَشَآءُ لَجَعَلْنَا مِنكُم مَّلَٰٓئِكَةًۭ فِى ٱلْأَرْضِ يَخْلُفُونَ ﴿٦٠﴾
ئهگهر بمانویستایه ئێوهمان دهکرده فریشته وله زهویدا نیشتهجێمان دهکردن و ههموو فهرمانبهردار دهبوون.
وَإِنَّهُۥ لَعِلْمٌۭ لِّلسَّاعَةِ فَلَا تَمْتَرُنَّ بِهَا وَٱتَّبِعُونِ ۚ هَٰذَا صِرَٰطٌۭ مُّسْتَقِيمٌۭ ﴿٦١﴾
بهڕاستی له دایکبوونی عیسا، بهبێ باوك، بهڵگهیه لهسهر قیامهت، کهواته بهگومان مهبن لێی و باوهڕی پێبهێنن و پێیان بڵێ: ههر پهیڕهوی له زاتی من بکهن، ههر ئهوهشه ڕێگهی ڕاست و دروست.
وَلَا يَصُدَّنَّكُمُ ٱلشَّيْطَٰنُ ۖ إِنَّهُۥ لَكُمْ عَدُوٌّۭ مُّبِينٌۭ ﴿٦٢﴾
خهڵکینه ههوڵ بدهن با شهیتان ڕێتان پێ نهگرێت و له ڕێی ڕاست لاتان نهدات چونکه بێگومان ئهو دوژمنێکی ئاشکراتانه.
وَلَمَّا جَآءَ عِيسَىٰ بِٱلْبَيِّنَٰتِ قَالَ قَدْ جِئْتُكُم بِٱلْحِكْمَةِ وَلِأُبَيِّنَ لَكُم بَعْضَ ٱلَّذِى تَخْتَلِفُونَ فِيهِ ۖ فَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُونِ ﴿٦٣﴾
کاتێك عیسا به موعجیزهی ئاشکراوه ڕهوانهکرا بۆ نهوهی ئیسرائیل وتی: بهڕاستی من حیکمهت و داناییم بۆ هێناون، ههروهها زانیاری ئهوهشم پێ یه که ئهو شتانهتان بۆ ڕوون بکهمهوه که کێشهتان لهسهری ههیه و ڕاو بۆچونتان لهسهری جیاوازه، جا ئێوه له خوا بترسن و گوێڕایهڵی من بکهن.
إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ رَبِّى وَرَبُّكُمْ فَٱعْبُدُوهُ ۚ هَٰذَا صِرَٰطٌۭ مُّسْتَقِيمٌۭ ﴿٦٤﴾
بهڕاستی خوای گهوره پهروهردگاری منیش و ئێوهشه، تهنها ئهو بپهرستن، ههر ئهمهشه ڕێگه و ڕێبازی ڕاست و دروست.
فَٱخْتَلَفَ ٱلْأَحْزَابُ مِنۢ بَيْنِهِمْ ۖ فَوَيْلٌۭ لِّلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنْ عَذَابِ يَوْمٍ أَلِيمٍ ﴿٦٥﴾
پاشان دهسته و گرۆههکان جیاوازی کهوته نێوانیان لهسهر عیسا خۆی، وهیل و قوڕبهسهری بۆ ئهوانهی که ستهمیان کردووه و ستهم دهکهن، له سزاو ئازاری ڕۆژێکی پڕ ئێش.
هَلْ يَنظُرُونَ إِلَّا ٱلسَّاعَةَ أَن تَأْتِيَهُم بَغْتَةًۭ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿٦٦﴾
ئایا ئهوانه جگهله هاتنی قیامهت چاوهڕوانی چی تر دهکهن، له کاتێکدا ئهوان ههستی پێناکهن.
ٱلْأَخِلَّآءُ يَوْمَئِذٍۭ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا ٱلْمُتَّقِينَ ﴿٦٧﴾
دۆستان و برادهران ههر ههموو لهو ڕۆژهدا دوژمنی یهکترن، ههموو ڕقیان له یهك دهبێتهوه، جگه لهو کهسانهی که لهسهر بنچینهی تهقواو خواناسین کۆ بوونهتهوه و برایهتییان بهرپا کردووه.
يَٰعِبَادِ لَا خَوْفٌ عَلَيْكُمُ ٱلْيَوْمَ وَلَآ أَنتُمْ تَحْزَنُونَ ﴿٦٨﴾
خوای گهوره پێیان دهفهرموێت: ئهی بهندهکانم ئهمڕۆ ئیتر ئێوه هیچ ترس و بیمێکتان نابێت وهیچ غهم و پهژارهیهك ڕووتان تێ ناکات...
ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِـَٔايَٰتِنَا وَكَانُواْ مُسْلِمِينَ ﴿٦٩﴾
ئهو بهختهوهرانه ئهو کهسانهن که کاتی خۆی باوهڕیان هێناوه به ئایهتهکانی ئێمه و نیشانهکانی دهسهڵاتداریمان له بوونهوهردا و ئیماندارو موسڵمانیش بوون.
ٱدْخُلُواْ ٱلْجَنَّةَ أَنتُمْ وَأَزْوَٰجُكُمْ تُحْبَرُونَ ﴿٧٠﴾
پێیان دهوترێت: فهرموون بچنه بهههشتهوه خۆتان و هاوسهرانتان، خۆتان و ئهوانهی وهك ئێوه خواناس بوون و لهوێ ژیانی کامهرانی و شادی و بهختهوهریتان پێ دهدرێت.
يُطَافُ عَلَيْهِم بِصِحَافٍۢ مِّن ذَهَبٍۢ وَأَكْوَابٍۢ ۖ وَفِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ ٱلْأَنفُسُ وَتَلَذُّ ٱلْأَعْيُنُ ۖ وَأَنتُمْ فِيهَا خَٰلِدُونَ ﴿٧١﴾
لهسهر سینی و کوپی ئاڵتون جۆرهها خواردن و خواردنهوهی جوان و ڕازاوه و تام خۆش و بۆن خۆشیان بهسهردا دهگێڕن و لهو بهههشتهدا ههرچی نهفس حهزی لێ بکات و دڵ بیخوازێت و چاو حهز بهدیتنی بکات ئامادهیه و ئێوه، ئهی خواناس و پاکان، ژیانی ههمیشهیی و نهبڕاوهشی تیادا دهبهنه سهر.
وَتِلْكَ ٱلْجَنَّةُ ٱلَّتِىٓ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿٧٢﴾
(خوای میهرهبان ئهوهندهی تر دڵخۆشیان دهکات، کاتێك پێیان دهفهرموێت): ئا ئهو بهههشتهی که ئێستا ئێوه بوونهته خاوهنی، وهك میراتیی شایستهی خۆتانه، بههۆی ئهو کار و کردهوانهی که دهتانکرد.
لَكُمْ فِيهَا فَٰكِهَةٌۭ كَثِيرَةٌۭ مِّنْهَا تَأْكُلُونَ ﴿٧٣﴾
میوههاتی زۆر و ههمهجۆر تیایدا بۆتان ئامادهیه و لێی دهخۆن (ههرگیز تهواو نابێت و کهم ناکات).
إِنَّ ٱلْمُجْرِمِينَ فِى عَذَابِ جَهَنَّمَ خَٰلِدُونَ ﴿٧٤﴾
بهڕاستی تاوانبار و تاوانکاران لهناو ئازار و سزای دۆزهخدا بهههمیشهیی دهمێننهوه.
لَا يُفَتَّرُ عَنْهُمْ وَهُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ ﴿٧٥﴾
ئازارو سزا له سهریان کهم ناکرێتهوه، له کاتێکدا ههمووشیان تیایدا نائومێد و بێ هیوان.
وَمَا ظَلَمْنَٰهُمْ وَلَٰكِن كَانُواْ هُمُ ٱلظَّٰلِمِينَ ﴿٧٦﴾
جا وهنهبێت ئێمه ستهممان لێکردبن بهڵکو ههر خۆیان ستهمکار بوون.
وَنَادَوْاْ يَٰمَٰلِكُ لِيَقْضِ عَلَيْنَا رَبُّكَ ۖ قَالَ إِنَّكُم مَّٰكِثُونَ ﴿٧٧﴾
دۆزهخیهکان هاوار دهکهن، ئهی مالك (که فریشتهی سهرپهرشتیاره): دهبا پهروهردگارت بمانکوژێت، دهبا بمرین و کۆتایی بهم سهغڵهتیهمان بێت، له وهڵامدا دهڵێت: بهڕاستی ئهوه جێتانه و تیایدا بۆ ههمیشه دهبێت بمێننهوه (ئا بهو شێوهیه قورئان باسی بهختهوهران و باسی بهدبهخت و ناپوختهکان دهخاته بهرچاو، ئهوسا دێتهوه بۆ دنیا و دهیهوێت پێش ئهوهی ئهو ڕۆژه بهرپا ببێت خهڵکی فریای خۆیان بکهون):
لَقَدْ جِئْنَٰكُم بِٱلْحَقِّ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَكُمْ لِلْحَقِّ كَٰرِهُونَ ﴿٧٨﴾
سوێند بهخوا بهڕاستی ئێمه پهیامی حهق و ڕاستیمان بۆ ئێوه ڕهوانه کردون کهچی زۆربهتان حهزتان له حهق و ڕاستی نیه ه لێی بێزارن.
أَمْ أَبْرَمُوٓاْ أَمْرًۭا فَإِنَّا مُبْرِمُونَ ﴿٧٩﴾
ئهوانه ههر کاتێك بڕیارێك بدهن و پیلانێك بگێڕن دژی موسڵمانان، ئهوه بێگومان ئێمه پیلانهکه بهسهریاندا دهشکێنینهوه و به زهرهری خۆیان تهواوی دهکهین.
أَمْ يَحْسَبُونَ أَنَّا لَا نَسْمَعُ سِرَّهُمْ وَنَجْوَىٰهُم ۚ بَلَىٰ وَرُسُلُنَا لَدَيْهِمْ يَكْتُبُونَ ﴿٨٠﴾
ئایا ئهوانه وادهزانن که ئێمه له نهێنی و چپهیان بێئاگاین و نابیستین؟! نهخێر وانی یه، ئێمه زۆر ئاگادارین و فریشته چاودێرهکانیشمان که ههمیشه له نزیکیانهوهن، وردو درشتی گوفتارو کرداریان تۆمار دهکهین.
قُلْ إِن كَانَ لِلرَّحْمَٰنِ وَلَدٌۭ فَأَنَا۠ أَوَّلُ ٱلْعَٰبِدِينَ ﴿٨١﴾
ئهی پێغهمبهر صلی الله علیه وسلم بهو خوانهناسانه بڵێ: ئهگهر خوای میهرهبان کوڕی ببوایه من یهکهم کهس دهبووم لهو کهسانهی که ملکهچ دهبووم!!
سُبْحَٰنَ رَبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ رَبِّ ٱلْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ ﴿٨٢﴾
پاکی و بێگهردی بۆ پهروهردگاری ئاسمانهکان و زهوی، بۆ پهروهردگاری عهرش و تهختی فهرمانڕهوایهتی، دهربارهی ئهو گوفتاره ناقوڵاو بێ سهرو بنانهی که نهفامان بۆ پهروهردگار ههڵی دهبهستن
فَذَرْهُمْ يَخُوضُواْ وَيَلْعَبُواْ حَتَّىٰ يُلَٰقُواْ يَوْمَهُمُ ٱلَّذِى يُوعَدُونَ ﴿٨٣﴾
جارێ وازیان لێ بهێنه، با ههر ڕۆبچن له قسهی ههلهق و مهلهقدا و با ههر گهمه و یاری بکهن، ههتا دهگهنه ئهو ڕۆژهی ههڕهشهیان لێکراوه دهربارهی.
وَهُوَ ٱلَّذِى فِى ٱلسَّمَآءِ إِلَٰهٌۭ وَفِى ٱلْأَرْضِ إِلَٰهٌۭ ۚ وَهُوَ ٱلْحَكِيمُ ٱلْعَلِيمُ ﴿٨٤﴾
خوا ئهو زاتهیه که ههر ئهو، خوای ئاسمانه و ههر ئهو خوای زهویشه و ههر ئهوه که دانا و زانایه.
وَتَبَارَكَ ٱلَّذِى لَهُۥ مُلْكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَعِندَهُۥ عِلْمُ ٱلسَّاعَةِ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿٨٥﴾
ئهو زاتهی که خاوهنی ئاسمانهکان و زهوی و نێوانیانه زۆر موبارهك و خێربهخش و پاك و بێ گهرده و ههر ئهو دهزانێت کهی قیامهت بهرپا دهبێت، بۆ لای ئهویش دهبرێنهوه.
وَلَا يَمْلِكُ ٱلَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِهِ ٱلشَّفَٰعَةَ إِلَّا مَن شَهِدَ بِٱلْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ ﴿٨٦﴾
(ئهوهش چاك بزانن) ئهو ڕۆژه، ئهوانهی که ئهوان دهیانپهرستن له جیاتی خوا تکاو شهفاعهتیان بهدهست نیه، مهگهر کهسێك که شایهتی ڕاستی دابێت و بزانێت کێ شایستهی تکا بۆکردنه.
وَلَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَهُمْ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُ ۖ فَأَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ ﴿٨٧﴾
سوێند بهخوا ئهگهر لهو خوانهناسانه بپرسیت: کێ دروستی کردوون، ئهوه بهدڵنیاییهوه دهڵێن (الله)، کهوابوو بهرهو چی و بهرهو کوێ له ڕێبازی یهکخواناسی لادهدرێن و شوێنی ناحهقی دهکهون؟!
وَقِيلِهِۦ يَٰرَبِّ إِنَّ هَٰٓؤُلَآءِ قَوْمٌۭ لَّا يُؤْمِنُونَ ﴿٨٨﴾
سوێند به گوفتاری پێغهمبهر که وتی: پهروهردگارا، بهڕاستی ئهمانه قهوم و هۆزێکن، باوهڕ ناهێنن بیرناکهنهوه.